Aniqlash usullari

3.2.2. Bino poydevorining RETni hisoblash
Bino poydevori beradigan RETni nazariy jihatdan hisoblash juda qiyin va ba’zan amalda mumkin emas, deb hisoblashadi. Sababi, radon oqimiga ta’sir ko‘rsatuvchi tashqi va ichki parametrlarning hammasini hisobga olish juda murakkab masaladir. Ammo masalaga bir tomonlama yondashgan holda va poydevordan chiqayotgan radon zichligini aniqlashda diffuzion sizib kirish modelini (DSKM) ko‘rsatish mumkin. Ayrim tadqiqotchilarning xulosalariga ko‘ra, xonalardagi radon aktivligining yuqori bo‘lishiga kotlovan yoki erto‘la asosiy sabab bo‘ladi. CHunki erto‘ladagi havo bosimi bilan tashqi atmosfera bosimi orasida farq qakcha katta bo‘lsa, tuproqdan chiqayotgan va poydevor bo‘shliqlari orkali sizib kirayotgan radon oqimi tezligi shuncha yuqori bo‘ladi. DSKM modeli yordamida hisoblashda [4] ish mualliflari masalaga ikki taraflama yondashishdi, birinchi holda faqat kotlovan, ikkinchi holda esa, kotlovan+bino bo‘lgan vaziyatlar uchun. Radon chiqishini DSKM modeli bo‘yicha aniqlashda, kotlovan - a., va kotlovan+bino - b. bo‘lgan vaziyatlar sxemasi 3.1-rasmda berilgan.


3.1-rasm. Kotlovan - a va kotlovan+bino - b vaziyatlari sxemasi.
Radon yukoriga harakatlangandagi statsionar xolat uchun DSKM tenntamasi kuyidagicha:

(3.7)

bu erda: A - g‘ovaqdagi RHA, Bk/m³; ν- radonning sizib kirish tezligi, m/sek; - radonning tuproq g‘ovagidagi aktivligi bo‘lib, ushbu tenglama ²²²Rn va ²²⁶Ra o‘rtasida muvozanat o‘rnagalganda to‘g‘ri bo‘ladi.

Radon oqim zichligi ushbu tenglama orqali ifodalanadi:

E(z)=-D (3.8)

Radonning sizish tezligi Darsi qonuniga asosan

(3.9)

bu erda: K_m-tuproqning o‘tkazuvchanligi, m²; -havoning dinamik yopishqoqligi, Pa • sek (T=20°S bo‘lganda 1,83-10^-5 Pa∙sek); R_x.-havo bosimi, Pa; d_x - havo zichligi, kg/m³; g - erkin tushish tezlanishi, m/sek².