Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan foydalanish samaradorligini oshirish

 
Kalit so‘zlar: Moshning Marjon navi, tuproq xajm massasi, suv 
o‘tkazuvchanlik, cheklangan dala nam sig‘imi, sug‘orish me’yori, don hosildorligi. 
Kirish: Dukkakli ekinlar еr yuzida 135 mln. gektar maydonga ekiladi, shundan 
takroriy ekin sifatida dukkakli-don ekinlari 91,6 mln. gektar maydonga ekilib, 
o‘rtacha don hosildorligi 12,0 s/ga, yalpi hosil 206,4 mln. tonnaning tashkil etadi. 
Umuman dukkakli-don ekinlari donli ekinlar ekin maydonini 13% ni tashkil qiladi. 
Mosh ekiladigan maydon hajmi jihatidan jahonda soyadan keyin ikkinchi o‘rinda 
turadi, 25 mln gektar. Dunyo bo‘yicha moshdan olinadigan hosil 5,3 mln. tonnani 
tashkil etib, moshni еtakchi еtishtiruvchi va iste’molchi davlat Hindiston 
hisoblanadi. Moshning potensial imkoniyatidan foydalangan holda o‘ziga xos 
resurstejamkor еtishtirish texnologiyalarni ilmiy asoslariga tayanib, tuproq-iqlim 
sharoitlariga mos bo‘lgan navlardan ekologik toza, tarkibida oqsil va vitaminlarga 
boy bo‘lgan don hosili еtishtirmoqdalar. Shu nuqtai nazardan, moshning serhosil 
navlarining еtishtirish agrotexnologiyalarini takomillashtirish ya’ni ekish muddati 

---

Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan 
foydalanish samaradorligini oshirish
 
 
108 
va me’yorlarini to‘g‘ri belgilash, mineral o‘g‘itlar bilan oziqlantirishni 
maqbullashtirish hamda navbatlab ekishni to‘g‘ri tatbiq etish bo‘yicha tadqiqotlar 
natijasida tuproq unumdorligini tiklash va oshirish, chorvachilikni to‘yimli ozuqa 
bilan ta’minlash bo‘yicha ilmiy izlanishlar dolzarb hisoblanadi, [1],[2] [3]. 
Muammoning o‘rganilganlik darajasi. Mosh o‘simligining biologik 
xususiyatlarini o‘rganish, еtishtirish agrotexnologiyalarini ishlab chiqish bo‘yicha 
xorijiy olimlardan H.Rawson, K.Jain Jai-jit, Su-jit, D.Qosimov, U.Maxmadyorov, 
M. Nosirova, T.Pirov, A.Pavlova va boshqalar tomonidan ilmiy tadqiqotlar olib 
borilgan bo‘lsa, respublikamizda esa N.Glushenkova, R.Mavlyanova, H.Atabaeva, 
M.Kogay, A.Pilov, M.Mirzovaliev, 3.Jumaev, A.Sirimov, I.Ernazarov, N.Xalilov, 
B.Xalikov, I.Israilov, A.Iminov, S.Negmatova, N.Ravshanova kabi olimlar 
tomonidan keng qamrovli tadqiqotlar olib borilgan.