Annotatsiya ushbu ma’ruza matnda, mavzular haqida tushuncha, ularning tasnifi, dori preparatlarining yangi avlodlari, tibbiyot amaliyotida eng ko’p qo’llaniladigan xillari haqida axborot berilgan

Retseptlarga misоllar. 
Rp.: Cytitoni 1 ml
D.t.d. N. 6 in ampull.
S. 1 ml dan venaga.
Rp : Sol. Lobelini hydrochloridi 1% -1 ml
D.t.d. N. 6 in ampull.
S. 1 ml dan venaga (asta-eekin).

Antixolinesteraza moddalar.
Xolinesteraza funksiyasini blokada qiladigan moddalar antixolinesteraza deb
ataladi. Atsetilxolinesteraza - postsinaptik membrananing tashqi yuzasida bo‘ladigan
ferment. U atselilxolin mediatorini parchalaydi (gidrolizlaydi) va shu bilan uning
xolinoretseptorlarga ta’sir qilishini to‘xtadi. Atsetilxolinesteraza funksiyasining
antixolinesteraza vositalaridan buzilishi xolinergik sinapslarda mediatorning yig‘ilishiga
va M- hamda N-xolinoretseptorlarning qo‘zg‘alishiga sabab bo‘ladi.
Bu gruppaning dorivor preparatlaridan biri prozerin hisoblanadi.

---

Prozerin 
(Proserinum). A ro‘yxatida. Kukun, tabletkalarda 0,015 g dan, 0,05% li
eritma ko‘rinishida ampulalarda 1 ml dan chiqariladi.
Ko‘z doira mushaklarining qisqarishini keltirib chiqaradi, natijada ko‘z ichi
bosimi pasayadi va akkomodatsiya spazmi ro‘y beradi, ko‘z ko‘rishning yaqin nuqtasida
turadi. U glaukomada (ko‘z ichi bosimining oshishi), miasteniyada (mushak zaifligi),
ichak va qovuq atoniyasida, tug‘ruq faoliyati sust bo‘lganda, poliomielitdan keyingi
falajlikda tayinlanadi. Ichishga 0,01 -0,015 g dan kuniga 2-3 marta, ten ostiga 1 ml dan
0,05% li eritmasi tayinlanadi. Glaukomada ko‘z tomchilari holida 0,5% li eritmasi
qo‘llaniladi. Antidepolyarizatsiya qiladigan kuraresimon vositalar antagonisti sifatida
venaga yuboriladi.
Prozerin dozasi oshirib yuborilganda dispeptik buzilishlar, tez-tez siyish, til va
skelet mushaklarining uchib turishi, umumiy behollik kuzatiladi.
Ishlatib
bo‘lmaydigan
hollar:
tutqanoq,
bronxial
astma,
yurak
o‘tkazuvchanligining buzilishi, Parkinson kasalligi.
Bir martalik yuqori dozalari: ichishga 0,015 g, teri ostiga 0,01 g.
U qo‘zg‘alishning markaziy nerv sistemasiga o‘tishini osonlashtiradi. Bronxlar,
hazm va ter bezlari sekretsiyasini kuchaytiradi.
Sutkalik yuqori dozalari: ichishga 0,006 g, teri ostiga 0,02 g.
Ta’sir tipi antixolinesterazali moddalarga shuningdek fosfororganik birikmalar,
jangovar zaharlovchi moddalar (JZM) va ko‘pincha turmushda va qishloq xo‘jaligida
qo‘llaniladigan insektitsidlar (tiofos, karbofos, xlorofos) kiradi. Bu moddalardan
zaharlanish og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin. Bu antixolinesterazaning butkul
pasayib ketishi va organizmda atsetilxolinning ko‘p miqdorda yig‘ilishi bilan bog‘liq.
O‘tkir zaharlanish qorachiqlarning torayishi, ko‘p terlash, so‘lak oqishi, qo‘zg‘alish,
bronxlar spazmi, komatoz (behollik) holat, mushaklar tortishishi alomatlari bilan yuzaga
chiqadi. Arterial bosim avvaliga oshadi, so‘ngra tushib ketadi, qo‘zg‘alish tormozlanish
bilan almashinadi. O‘lim nafasning to‘xtab qolishidan yuz beradi.
Dorilar bilan davolash M-xolinoretseptorlarga ta’sir qilish bo‘yicha atsetilxolin
antagonistlarini (0,1 % li atropin sulfat eritmasini venaga 2-4 ml dan) va
atsetilxolinesterazani bog‘langan holatidan ozod qiladigan atsetilxolinesteraza
reaktivatorlarini (10 % li diproksim eritmasini venaga 10-20 ml dan) yuborishdan iborat.
Nafas funksiyasi pasayib ketganda sun’iy nafas oldirish va kislorod yuborish kerak.
Zahar me’daga tushgan taqdirda uni zond orqali yuviladi. Agar bemor hushini
yo‘qotmagan bo‘lsa, unga aktivlangan ko‘mir va tuz surgi dorilar beriladi.