Arxeologik topilmalar sanasini aniqlashning asosiy usullari

Ibtidoiy jamiyatni ijtimoiy munosabatlarga qarab davrlashtirish jadvali

Jamoagacha (ibtidoiy odmlar to‘dasi)	Jamoagacha bo‘lgan davr	Atroposotsiogenez davri
Ilk ibtidoiy (ilk urug‘)ovchi termachi va baliqchilar jamoasi
Kechki (rivojlangan urug‘chilik) chorvador va dehqonlar jamoasi	Ibtidoiy urug‘ jamoasi	Ibtidoiy urug‘ jamoasi
Ibtidoiy qo‘shni jamoa, urug‘ jamoasining emirilishi	Ibtidoiy qo‘nichilik jamoasi	Sinfiy jamiyat va davlatning vujudga kelish davri

Amerikalik olimlar ibtidoiy jamiyat tarixini davrlashtirishda ko‘proq egalitar (teng, barobar, bir vaqtda) yo‘nalishni targ‘ib etadilar. Hozirgi kunda ko‘pgina xorijlik olimlar tarixdan oldingi (paleolit davri), ilk tarixiy davr (mezolitdan metal asrining boshlanishigacha)va tarix (yozuv va davlatning vujudga kelish jarayoni)kabi davrlarga bo‘lishni taklif etadilar. Ammo, bugunga qadar umumiy bo‘lgan davrlashtirish to‘liq ishlab chiqilmagan. Mavjud davrlashtirishlar ibtidoiy jamiyat tarixi taraqqiyotini to‘liq qamrab olomaydi.

Arxeologik va paleoantropologik jihatlarga ko‘ra davrlashtirish

Tarixiy davrlar	Arxeologik davrlar	Paleoantropologik davrlar
Jamoadan oldingi (ibtidoiy to‘da) davri	Quyi va o‘rta paleolit	Arxantroplar va paleantroplar
Ilk urug‘ jamoasi davri	YUqori paleolit va mezolit	Neantroplar davri
Kechki urug‘chilik davri	Neolit, eneolit, bronza
Sinfiy jamiyat va davlatlarning tashkil topish davri	Bronza, temir

Antropologik davrlashtirish jadvali.

Ibtidoiy inson qzilma yodgorliklari	O‘ziga xosligi	Topilgan joyi
Avstrolopitek	“Janubiy maymun” old oyoqlarda yurgan va oziq – ovqat izlagan	Janubiy Afrika 1924 y
Pitekantrop	Qadimgi maymunsimon odam	YAva oroli 1891 y
Sinantrop	Zamonaviy insonning qadimgi ajdodi	Pekin yaqinidagi CHjou kou dyan 1927 y
Neandertal	Paleolit davriga oid ilk odam ajdodi	Neandertal vodiysi (Germaniya)
Kromonon	40 – 35 ming yillar oldin vujudga kelgan Homo sapiens – aql idrokli odam.	Kro – Mayaov (Fransiya) 1868 y