Arxitektura fakulteti

Qurılma konstrukciyası boyınsha – maydalaǵıshlar qozǵalıwshań jaǵlardıń háreketke keltiriwshi sharnirli–rishaglı mexanizmler menen (5–súwret, a hám b sızılmalarǵa qarań) hám rolikli (kulashoklı) mexanizmler menen (5–súwret, g sızılmaǵa qarań) parıqlanadı. Uzatqısh mexanizminiń eń kóp tarqalǵan kórinisi bul sharnirli–rishaglı bolıp tabıladı. Onıń konstrukciyası boyınsha ápwayı hám islewi isenimli. Rolikli mexanizmler islew processinde tez jelinedi, rolikke kulashoktan basım betinen emes bálkim sızıq boyınsha beriledi. Sonıń ushın, joqarı sapalı legirlengen materiallardan kulashoklar hám roliklerdiń tayarlanıwı tiyis, bul mexanizm bahasın qımbatlastıradı.
Qozǵalıwshań jaǵlar háreketi xarakteri boyınsha – maydalaǵıshlarda ápiwayı (5–súwret, a sızılmaǵa qarań) yáki quramalı (5–súwret, b sızılmaǵa qarań) háreketleniwinde boladı. Maydalaǵıshlarda qozǵalıwshań jaǵlar quramalı háreketleniw menen orayı jıljıǵan valda asıladı hám tebreniwi tek ǵana valdıń kósheri átirapında emes, bálkim jaǵlar tekisligi boylap háreketlenedi.
Jaǵlı maydalaǵıshlardıń ápiwayı hám quramalı háreketleniwshi jaǵlari menen kinematikalıq sxeması analizinde tómendegiler anıqlandı. Quramalı háerketleniwshi maydalaǵıshlardıń qozǵalıwshań jaǵları toshkaları háreketi traektoriyası (5–súwret, b sızılmaǵa qarań) jabıq qıysıqlıqqa iye, biraq joqarı bólimde bul qıysıqlıq ellips formada sheńberge jaqınlasıwshı, tómengi bóliminde bolsa ellips kúshli sozılǵan boladı. Jaǵlar tómengi toshkalarında gorizontal qurawshı júrisin x qa teń dep qabıl etiliwinde, joqarı toshkalarında gorizontal qurawshısın x (1,2÷1,5) qa teń dep alamız. Tómengi toshkalarında vertikal qurawshı júrisleri 3x qa, joqarısı bolsa x (2÷2,5) qa teń boladı³.
Ápiwayı háreketleniwshi maydalaǵıshlardıń qozǵalıwshań jaǵları toshkaları háreketi traektoriyası jaǵlar asılǵan kósherinde jaylasqan ulıwma oray menen jayıq sheńberge iye.
Qozǵalıwshań jaǵlardıń tómengi toshkalarında gorizontal qurawshısı júrisi úlkenligi x qa teńliginde, joqarı toshkada gorizontal qurawshısı bolsa shama menen 0,3x qa teń boladı. Qozǵalıwshań jaǵlardıń tómengi toshkalarında vertikal qurawshısı júrisi úlkenligi 0,3x qa, joqarısı bolsa 0,14x qa teń boladı.
Jaǵtıń futerovkası (otqa shıdamlı material)dıń xızmet etiw múddeti jaǵlardıń vertikal qurawshısı júrisi úlkenliginen tuwrıdan-tuwrı baylanıslı boladı. Solay etip, maydalaǵıshlardıń quramalı háreketleniwshi jaǵları futerovkasınıń xızmet etiw múddeti, ápiwayı háreketleniwshi jaǵlarına qaraǵanda tómen boladı.
Ápiwayı háreketleniwshi jaǵlı maydalaǵısh (6–súwret) staninalar (1), qozǵalıwshań jaǵlar (4), tirewshi plitalar (15 hám 16), shatun (7, porshen hám dvigateldi birlestiriwshi detal), uzatqıshlı orayı jıljıǵan val (5), shkiv (6, uzatqısh lentasın háreketke keltiriwshi balon), uzatqısh (10, tiykarǵı hám járdemshi), bólimleri suyıq hám qoyıw maylanatuǵınnan quralǵan.