Aşgabat “Ylym” neşirýaty

Medeni-arassaçylyk endiklerini öwretmegiň ýollary. Çagalar 
ba gyn da körpelere medeni-arassaçylyk endiklerini öwretmek üçin de-
giş li şertler zerurdyr. Her topardaky çagalara gabat gelýän 2-3 el-ýüz 
ýuwulýan, sabyn, el süpürgiji, geýim we aýakgap çotgalary ge rekdir. 
Nahar iýilýän gaplar we beýleki enjamlar hem toparyň ýaş aýratyn-
lygyna laýyk gelmelidir. Çagalar bagynda hemme pedagogik çäreler 
berk gün tertibinde alnyp barylmalydyr. 
Mekdebe çenli ýaşly çagalaryň pikirlenme hadysalarynyň görüş 
obrazly bolmagy üçin terbiýeçiniň düşündirişi görkezmek bilen bile-
likde alnyp barylmalydyr. 
Çagalar bagynyň gün tertibi. Çaganyň beden taýdan sagdyn 
ösmeginde ylmy taýdan dogry düzülen gün tertibiniň uly ähmiýeti 
bardyr.
Gün tertibi diýlip çagalaryň günüň dowamynda etjek ähli işle-
ri niň: ukusynyň, iýmitiniň, gezelenjiniň ylmy taýdan yzygiderli dü-
zülmegine aýdylýar. Çagalaryň berk gün tertibine eýermegi olar da 
kem-kemden uýgunlaşan endigiň (dinamiki stereotipiň) döremegine 
alyp barýar. Şeýle edilse, çaganyň nerw ulgamynyň kadaly ösmegine 
getirýär. 
Gün tertibiniň düzülmeginde çaganyň ýaş aýratynlygy, pasyl, 
ýer li ýagdaýy göz öňünde tutulmalydyr.

---

46
iii bap
Gün tertibi ylmy esasda düzülmelidir. Çagalaryň iýmit iýmeli 
wagty, uklamaly wagty olaryň ýaş aýratynlygyna görä ylmy taýdan 
dogry düzülen bolmalydyr. Şeýle-de gün tertibiniň dogry düzülme-
ginde şu aşakdaky talaplar berjaý edilmelidir. 
1. Niýetlenip düzülen toparyň ýaş aýratynlygy.
2. Gün tertibi berk berjaý edilmelidir we ol üýtgäp durmaly däl-
dir.
3. Çagalaryň çagalar bagynda bolýan wagtlary göz öňüne tutul-
malydyr.
4. Gün tertibi düzülende ýylyň pasyllary göz öňüne tutulmaly-
dyr.
5. Ata-enesiniň iş wagty hem göz öňünde tutulmaly.
Gün tertibi ýylyň dowamynda iki gezek üýtgedilýär – howanyň 
yssy we sowuk wagty üçin aýry düzülýär. Gün tertibiniň berjaý edil-
mezligi çaganyň nerw ulgamyna, onuň kadaly işleýşine uly zyýan 
edýär. Meselem, ukynyň başlanýan wagtynyň, dowamlylygynyň üýt-
gemegi çagalaryň nerw ulgamynyň kadaly ösüşine zyýan edýär.