Avtomobil dvigateli va boshqa agregatlarini elektron boshqarish : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qo'llanma

Nazorat savollari
1. M a jb u riy sa lt ish la sh e k o n o m a y z e r in in g v a z ifasi n im a d a n ib o ra t va 
u q a n d a y ish la y d i?
2. Y o n ilg ‘in i p u rk a s h tiz im i k a r b u r a to r li y o n i l g i u z a tis h tiz im ig a n is ­
b a t a n q a n d a y a fz a llik la rg a ega?
3. « K -J e tro n ic » tiz im ig a q ay si e le m e n tla r k ira d i va u q a n d a y ish la y d i?
4. « K E -J e tr o n ic » tiz im id a y o n ilg i n in g b o sh q a ru v c h i b o sim in i e le k tro - 
g id ra v lik ro s tla g ic h q a n d a y ish la y d i?
5. Y o n ilg i p u rk a s h n i e le k tro n b o s h q a ris h n in g aso siy ta m o y ili n im a d a n
ib o rat?
6. « L -J e tr o n ic » y o n i l g i p u r k a s h tiz im i q a n d a y ish la y d i?
7. « L -J e tro n ic » tiz im id a p u r k a la n a y o tg a n y o n i l g i m iq d o ri q a n d a y
m e ’y o rla n a d i?
8. « M o n o - J e tro n ic » tiz im in in g o ‘zig a x o s t o m o n i n im a d a n ib o ra t?
9. Y o n ilg i p u rk a s h va o ‘t o ld irish ja ra y o n la ri b irg a lik d a b o sh q a rila d ig a n
tiz im q a n d a y a fz a llik la rg a ega?
10. «M o tr o n ic -3 .1 » tiz im in in g ta rk ib i va is h la s h in i q is q a c h a iz o h la n g .
11. Y o n ilg in i b e v o s ita silin d rla rg a p u r k a s h tiz im in in g y o n i l g i te ja m -
k o rlig i q a n d a y t a ’m in la n a d i?
12. D ize l d v ig atellarin in g a k k u m u la to rli « C o m m o n R ail» e le k tro n b o s h ­
q a ru v tiz im i q a n d a y ish la y d i?
13. A k k u m u la to r li « C o m m o n R ail» e le k tr o n b o s h q a ru v tiz im i q a n d a y
afz allik larg a ega?
60

---

II BOB.
DATCHIKLAR VA IJR O C H I 
M EX A N IZM LA R
2 .1 . Umumiy ma’lumotlar
Ichki yonuv dvigateli va av to m obilning b o sh q a agregatlarini 
elek tro n b o shqarishni am alga oshirish u c h u n tra n sp o rt vositasini 
ishlatish davrida yuzaga keladigan turli xil ja ra y o n la r to ‘g ‘risidagi 
m a ’lu m o tlarn i olish va ularga tegishli ishlov berish z a ru r b o la d i. 
Bu m a ’lu m o tla r asosida ijrochi m ex an izm lar u c h u n boshqarish 
signallari ishlab chiqiladi.
A vtom obillarning ele k tro n boshqarish tizim larin i quyidagi d a t- 
c h ik turlari tashkil etadi:
• IY
o
D ni boshqarish tizim id a — sovitish suyuqligi h a ro ra ti, 
m oy bosim i, silindrlarga kiritilayotgan havo sarfi va harorati, drossel 
to ‘siqchasining h o lati, d eto n a tsiy a , kislorod konsentratsiyasi, tir ­
sakli valning aylanishlar chastotasi va burilish burchagi datchiklari;
e transm issiyani boshqarish tizim ida — ichki yonuv dvigateli 
tirsakli valin in g ay la n ish la r c h a sto tasi, u z a tm a la r qutisi ch iqish 
valining aylanishlar ch asto tasi, dvigatelning sovitish suyuqligining 
h a ro ra ti, drossel t o ‘siq c h a sin in g h o la ti, a v to m o b il tezligi d a t­
chiklari;
• h a ra k a tn i boshqarish tizim id a - harak at tezligi, m l c h a m b a - 
ragining burilish burchagi, drossel t o ‘siqchasining o chilish b u r­
chagi, to rm o z ped alin in g h o lati, avtom obil g ild ira g i b u rch a k tez ­
ligining tezlanish datchiklari;
• m a ’lu m o t-d ia g n o stik a tiz im id a — y o n ilg ‘i sarfi va sa th i, 
harak at tezligi, tirsakli valning aylanish chastotasi, sovitish suyuqligi 
h a ro ra ti, m oylash tizim idagi m oy bosim i, shinadagi bosim d a t­
chiklari;
• serv is-k o m p y u ter tizim id a — avtom obil salonidagi havo h a ­
ro ra ti, tash q i m u h it h a ro ra ti, sovitish suyuqligi h a ro ra ti, k o n - 
d itsio n e r b u g ‘latgichidagi h a ro ra t, quyosh n u rin in g kuchi, yoritil- 
ganlik, nam lik darajasi datchiklari.
6 1

---