Avtomobil transporti muxandisligi

10.3-rasm. Injektorli benzinli dvigatellarning ta’minot tizimining sxemasi. 1-
yonig‘i baki; 2-elektrik yonilg‘i nasosi; 3-yonilg‘i filtri; 4-bosim roslagich; 5-injektor;
6-elektron boshqarish bloki; 7-havoning umumiy sarf datchigi; 8-drossel to‘sig‘i holat
datchigi; 9-sovitish suyuqligining harorat datchigi; 10-salt yurish roslagichi; 11-tirsakli
valning holat datchigi; 12-kislorod datchigi; 13-katalizator; 14-detonastiya datchigi; 15-
adsorberni (benzin parlaridan) tozalash klapani; 16-adsorber (benzin parlarini
to‘plagich).
10.5 Nazoratga yaroqlilikni baholash ko‘rsatkichlari
Transport vositasining berilgan vositalar bilan diagnostikalash (nazorat)ga
yaroqliligini tavsiflaydigan xususiyatini diagnostikalashga moslashganlik (nazoratga
yaroqlilik) deb ataladi.
Diagnostikalashga moslashganlik transport vositasi konstruksiyasida kirish
moslamalari, nazorat nuqtalari, doimiy o‘rnatilgan datchiklarning borligi, diagnostika
o‘tkazishning texnologik qulayligi, diagnostika vositalarini ulash uchun ajratish-yig‘ish
ishlarini kamaytirish hamda ulardan foydalanishda fiziologik qulaylik talablari bilan
tavsiflanadi.
Nazoratga yaroqlilik koeffitsienti (bitta diagnostik amalni bajarganda):
q
T
T
T
K
а
a
k
+
=
;
(10.1)

---

67
bu yerda: T
a
– bevosita diagnostikalash mehnat sarflarini tavsiflaydigan asosiy
mehnat hajmi (kerakli ish tartibotlari va texnik diagnostikalash vositalarini belgilash,
o‘lchash, o‘lchangan qiymatni me’yoriy qiymat bilan solishtirish, o‘lchov natijasini
qayd etish); T
q
– qo‘shimcha mehnat hajmi (diagnostikalash amallarini bajarish uchun
kerak bo‘ladigan o‘lchov o‘zgartirgichlari va boshqa moslamalarni o‘rnatish va yechish
mehnat hajmi va nazorat nuqtalariga kirishni ta’minlash va diagnostikalashdan so‘ng
Ob’ektni avvalgi holiga qaytarish uchun sarflanadigan mehnat hajmi).
Bo‘laklarga ajratmasdan diagnotsikalash koeffitsienti quyidagicha topiladi:
u
n
BA
P
P
K
=
;
(10.2)
10.4-rasm. Injektorli dvigatel ta’minot tizimining funksional modeli.
a) - yonilg‘i bilan ta’minlovchi kichik tizim; b) - yonilg‘i purkash kichik tizimi; d)
havo kiritish kichik tizimi; e) - ishlatilgan gazlarni chiqarish kichik tizimi; YoB –
yonilg‘i baki; YoN – yonilg‘i nasosi; YoF – yonilg‘i filtri; EBB – elektron
boshqarish bloki; BR – bosim roslagich; I – injektor; HF – havo filtri; KQ – kiritish
quvuri; K – katalizator; ChQ – chiqarish quvuri; Gv – dvigatelga kirayotgan havo
miqdori; G
K.GAZ
– dvigatel karteriga o‘tayotgan gaz miqdori; G
mex
– ishlatilgan moy
materiallarning fizik-kimyoviy tarkibi; p – yonilg‘i nasos valining aylanishlar soni;
G
Yo,
R
Yo
– yonilg‘ining miqdori va bosimi: - R
e
– kirish quvuridagi siyraklanish;
SGa – yonilg‘i aralashmasi.
а)
P
H
P
H
P
H
G
e
G
e
G
e