Avtomobil transporti muxandisligi

2) Texnik-iqtisodiy usul. Bu usul texnik xizmat ko‘rsatish (C
TXK
) va joriy
ta’mirlashga (C
JT
) ketadigan umumiy solishtirma xarajatlarni aniqlashga va ularni
kamaytirishga yo‘naltirilgan. Eng kam sarf-xarajatlarga texnik xizmat ko‘rsatishning
eng maqbul davriyligi (l
o
) to‘g‘ri kelishi kerak.
Texnik xizmat ko‘rsatish bo‘yicha solishtirma xarajatlar (C
TXK
) quyidagicha
topiladi:
l
d
C
TXK
=
,
(8.4)
bu yerda: d–texnik xizmat ko‘rsatish operatsiyasini bajarish qiymati, so‘m; l–
texnik xizmat ko‘rsatish davriyligi, ming km.
X
min
0
l
X
X (L)
x
R
r.e
= g%
F
f(L)
X
g
8.1- rasm. Texnik xizmat ko‘rsatish
davriyligini yo‘l qo‘ilgan
buzilmaslik darajasi bo‘yicha
aniqlash

---

52
Davriylikning o‘sishi agregat yoki detalning resursini pasaytiradi va
ta’mirlashga ketadigan sarf-xarajatlarni oshiradi.
Joriy ta’mirlash bo‘yicha solishtirma xarajatlar (C
jt
) quyidagicha topiladi:
JТ
JТ
L
С
C
=
;
(8.5)
bu yerda: C – ma’lum masofa (resurs
-L
JT
) davomida joriy ta’mirlashga
ketadigan xarajatlar, so‘m/1000 km; L
JT
- joriy ta’mirlashgacha bo‘lgan resurs, ming
km.
Umumiy solishtirma xarajatlarning (C
sol
) masofa (l) bo‘yicha o‘zgarishi
quyidagicha aniqlanadi:
l
L
C
l
d
С
С
C
jt
jt
txk
sol
×
+
=
+
=
(8.6)
bu yerda: C
sol
– umumiy solishtirma xarajatlar, so‘m
/1000 km.
Bu ifoda maqsadli funksiya bo‘lib, uning ekstremal qiymati eng maqbul
yechim hisoblanadi. Agar (8.6) ifodaning l bo‘yicha hosilasini olsak
0
2
=
+
-
JT
L
C
l
d
(8.7
u holda :
C
d
L
l
JT
×
=
0
;
(8.8)
bu yerda: l
0
– eng maqbul davriylik.
Bunday yechim solishtirma xarajatlarning minimumiga mos keladi. Bu
minimumga to‘g‘ri kelgan davriylik l
0
eng maqbul davriylik (8.8) formula bo‘yicha
hisoblanadi yoki shakldan topiladi (8.2-rasm).