Axmadqulov Zokirjon Farxodjon-o’g’li

Ammoniy fosfatlarning xossalari. Ammoniy fosfatlari, odatda, fosfat 
kislota tuzlari – ammoniy digidrofosfat yoki monoammoniyfosfat [MAF] 
NH
4
H
2
PO
4
, ammoniy gidrofosfat yoki diammoniyfosfat [DAF] (NH
4
)
2
HPO
4
, va 
ammoniy fosfat yoki triammoniyfosfat (NH
4
)
3
PO
4
nomlari bilan yuritiladi. Eng 

---

31 
barqaror birikma monoammoniyfosfat hisoblanadi, uni 100-110°C gacha 
qizdirilganda amalda ammiakning ajralishi kuzatilmaydi. Diammoniyfosfat 70°C 
haroratdayoq ammiak yo’qota boshlaydi va monoammoniyfosfatga aylanadi: 
(NH
4
)
2
HPO
4
 NH
4
H
2
PO
4
 NH
3
triammoniyfosfat esa havoda 30-40°C da parchalanadi, shuning uchun uni 
sanoatda ishlab chiqarilmaydi. 
100°C da NH
4
H
2
PO
4
ustidagi ammiak bug’ining bosimi amalda nolga, 
(NH
4
)
2
HPO
4
ustidagi – 1,2 ga, (NH
4
)
3
PO
4
ustidagi esa – 85,7 kPa ga tengdir. 
125°C da bu tuzlar ustidagi NH
3
ning bosimi muvofiq holda 0,008, 4,5 va 157 kPa 
gacha ortadi. 190,5°C da monoammoniyfosfat ozgina miqdordagi NH
3
yo’qotib 
suyuqlanadi. Bu haroratda uning degidratlanishi sekinlik bilan 
ammoniy polifosfatlariga aylanadi va bu jarayon haroratning 
tezlashadi. 
sodir bo’lib, 
ortishi bilan 
20°C dagi to’yingan suvli eritmada: 27,2% NH
4
H
2
PO
4
yoki 40,8% 
(NH
4
)
2
HPO
4
bo’ladi; qaynash harorati (109,4
O
C) da esa 71,8% NH
4
H
2
PO
4
bo’ladi. NH
3
– H
3
PO
4
– H
2
O sistemadagi eruvchanlik 8 – rasmda tasvirlangan. 
8 – rasm. 25 va 75°C haroratdagi NH