Axmedova Malohat Ergashevna pedagogika nazariyasi va tarixi

«Avesto»da bolalarga ta’lim -tarbiya berish uslublari quyidagi 
tartibda bayon etilgan:
Jism oniy tarbiya
0
‘qish va yozishga 
o ‘rgatish (aqliy 
tarbiya)
Diniy va m a ’naviy 
tarbiya
Z ardushtiylik dinida ilm va m a’rifat kuchiga katta e ’tibor qaratiladi. 
Yoshlar A xuram azdaning bilim va o ‘gitlarini chuqur o'zlashtirishi 
uchun «Avesto»da o 'z ig a xos shaklda 20 ta eng yaxshi m a’naviy sifat 
tushuntiriladi. U lar xulq-atvorning m ukamm al m e’yorlari sifatida 
taklif etiladi va u har bir yoshda shakllantirilishi lozim deb hisoblanadi. 
Bu kabi eng yaxshi sifatlarga bilim va donolik yordam ida insonning 
m uqaddaslik kasb etishi, uning atrof-olam ni bilishi uchun tinim siz 
izlanishlari, o ‘qituvchi va yuksak m a’lumotli insonga o ‘quvchi b o ‘la 
olish, adolatni qo'llab-quvvatlash kabilar kiradi. Bu sifatlar mavjud 
bo'iganida inson A xrim anning dushm anligidan him oyalana oladi, iji:, 
vositasida yovuz, hiylagar kuchlarning yom onligidan xalos b o ‘ladi. 
Qadim gi odam lar bolalarni o‘qitish, d in iy -m a’naviy sifatlar: poklik v
:1 
ezgulik, m ehnatsevarlik, halollik, saxiylik, insonparvarlik va shu kabilarni 
tarbiyalash ustida qayg‘urganlar. Jism oniy tarbiya sog'lom , bardoshli, 
kuchli, irodali, harbiy ishni egallashga tayyor yoshlarni tayyorlash 
maqsadini k o ‘zda tutgan: otda yurish, ov, qilichbozlik, suzish, yugurish, 
nayza uloqtirish kabilar ta ’limda majburiy b o ‘lgan. «Avesto»da diniy- 
m a’naviy va harbiy-jism oniy tarbiya ham m a uchun birdek, biroq o ‘qish 
va yozishga o'rgatish faqat imtiyozli sinflar uchun bo'lgan. Bu qatlam lar 
bolalari uchun saroy m aktablari bo'lib, u erda m ashhur sarkardalar ularni 
harbiy san’atga o ‘rgatishgan.
M aktablarda «Avesto»ni o'rganish jarayonida m a’lum ta ’lim 
uslublari ham ishlab chiqilgan. K o'rgazm ali qurollar, o'tilgan mavzuni 
darslikdan takrorlash, savol-javoblar, bilimlar darajasini baholash shakli 
ham mavjud b o ‘lgan. Ta’lim jarayonida tobora muhim matnlarni yod 
olishga alohida e ’tibor berilgan.B olalarningyoshiva tarbiya xususiyatlarini 
hisobga olib, matnlarni yod olish darajasiga k o 'ra ular alohida qismlarga 
b o iin g an , k o ‘p m arta takrorlash uslubi qo'llanilgan. 
0
‘quv materialiarini 
o ‘zlashtirishda ketma-ketlik, izchillik tam oyillariga rioya etilgan.
T .:0 'q itu v c h i, 1 9 9 9 .- B . 147.
51

---