Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

эеж
ял
дБ
с
Б
илвяз
эеж
Т
Т
Т
К
Т
Т




ilə təyin edilir. 
Beləliklə, MP-nin 
т
F
= 2 Mhs takt tezliyində 15 takt ərzində formalaşan 
zaman intervalı 7,5 mksan olur. 

---

214
Birkaskadlı sayğac halında 10 msan –ə qədər zaman intervalı 
formalaşdırmaq faydalı olur. Böyük zaman intervalı formalaşdırmaq üçün isə 
sayğacın kaskadlarının sayı proqram yolu ilə çoxaldılır. Aşağıda iki baytlı 
sayğac əsasında zaman intervalının formalaşdırılması proqramı verilmişdir: 
DELAY 2: MVİ B, KB ; B və C sayğaclarının ilkin vəziyyətə
MVİ C, KC ; gətirilməsi. 
M1: ……… … ; T gecikməsini təmin edən əmr. 
…… …… … ; 
DCR B ; B sayğacında say və əgər say qurtarmayıbsa, keçid 
DCR C ; C sayğacında say və say qurtarmayıbsa, keçid. 
CNZ M1 ; T gecikməsini təmin edən əmr. 
Bu proqramla əməliyyatların yerniə yetirilməsi ardıcıllığının təhlili 
göstərir ki, tələb olunan T
z
zaman intervalını təyin etmək üçün aşağıdakı 
ifadəni tərtib etmək olar: 














dgec
hecab
dC
hesab
dC
hesab
dB
C
hesab
dB
b
g
v
b
z
T
T
T
T
T
T
T
K
T
T
K
T
T
]
)
(
2
)[
1
(
)
(
2
8
.
.
.
Burada T
bvg
- sayğajların ilkin vəziyyətinə uyğun gələn zaman 
intervalıdır (gecikmədir), T
dB
- B sayğacındakı əlavə gecikmədir, K
B
- sayğacın 
B registrinin ilkin vəziyyətidir, 

C
K
sayğacın C registrinin ilkin vəziyyətidir, 
T

hesab
sayğacdakı zaman gecikməsidir, 
dC
T
- C registrindəki əlavə zaman 
gecikməsidir, 
dgec
T
- proqramın sonundakı əlavə gecikmədir. 
Məsələn, tapşırıqda verilmiş T
z
= 1 san zaman intervalı üçün 
T
K
K
B
C
,
,
.
.
,
,
gs
d
dC
dB
T
T
parametrlərinin qiymətlərini göstərilən proqramdan 
istifadə edərək aşağıdakı kimi seçmək olar. Bundan ötrü yuxarıdakı ifadəni









)
15
(
)
15
(
)
15
(
)
1
(
256
dB
B
dC
C
dB
C
z
T
K
T
K
T
K
T
şəklinə salırıq. Burada tələb olunan zaman intervalının formalaşmasında 
birinci toplanan əsas rol oynadığından əvvəlcə 
C
K
əmsalını seçirik. Tələb 
olunan zaman intervalı böyük olduğundan 
C
K
- nin maksimal qiymətini, 
məsələn 

C
K
251 götürürük. Bu halda
16000
31
250
256
10
2
6






---

215
paylanmasını yazmaq olar. Buradan 
dB
T
=31-15= 16 alırıq. Yuxarıda 
verilmiş ifadələrdən istifadə edərək digər parametrləri də təyin edirik. Beləki, 
14
31
)
15
(
251
16000
.






gec
d
B
dC
T
К
Т
alırıq.
256

Б
К
olduğundan
Б
К
maksimum qiymətini götürərək 
14
31
256
16000
)
15
(
251
.






gec
d
dC
Т
Т
yazırıq. Buradan
Т
Т
dC
17

və
Т
Т
gec
d
18
.

alırıq. 
Göründüyü kimi, MP-nin köməyi ilə istənilən zaman intervalını takt 
impulsunun dövrü T dəqiqliyinə qədər formalaşdırmaq olar. B və C 
registrlərində yerinə yetirilmiş iki kaskadlı sayğacın işləmə alqoritminin blok 
sxemi şəkil 11.10-da verilmşdir. 
Bu məqsəd üçün MP-nin operativ yaddaşının bir yuvası B sayğacı üçün, 
digər bir yuvası isə C sayğacı üçün nəzərdə tutula bilər. Aydındır ki, kaskadların 
sayını seçməklə istənilən zaman intervalını formalaşdırmaq, təşkil etmək olar.