Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

1.3.4. Rəqəm sxemlərinin məntiq funksiyasının təsviri. İstənilən 
sxemin təhlilini sadələşdirmək üçün sxemin hər hansı parametrlərini fiksə 
edirlər. Siqnalların yayılmasının ləngimələrinin rəqəm mikrosxemlərinin çıxış 
siqnallarına təsirini aradan qaldırmaq üçün bu siqnallara statik rejimdə baxmaq 
olar.  
Rəqəm qurğularının konkret sxem həllərinin, həmçinin, çıxış gərginliyinin 
və cərəyanlarının konkret qiymətlərinin təsirini aradan qaldırmaq üçün rəqəm 
sxeminin giriş və çıxış siqnallarını “0” və “1” rəqəmləri ilə təsvir etmək olar. 
Çıxış siqnalları sadə rəqəm sxemlərində yalnız giriş siqnallarından 
asılıdır, və onların əvvəlki zaman anlarındakı qiymətlərindən asılı deyil. 
Belə rəqəm qurğuları kombinasiyalı rəqəm qurğuları adını almışdır. 
Adətən, bu qurğular həqiqilik cədvəllərinin köməyi ilə təsvir edilirlər.
Həqiqiqilik cədvəli – rəqəm qurğusunun girişindəki məntiq siqnallarının 
bütün mümkün kombinasiyalarının və hər kombinasiya üçün çıxış siqnallarının 
qiymətlərinin toplusudur. Giriş siqnallarının heç bir kombinasiyasını 
qaçırmamaq üçün onları ikilik kod şəklində yazırlar. Misal olaraq verilmiş hər 

---

21
hansı bir məntiqi funksiyanı yerinə yetirən üç girişli və iki çıxışlı kombinasiyalı 
rəqəm mikrosxeminin həqiqilik cədvəli cədvəl 1.1-də verilmişdir. 
Kombinasiyalı rəqəm sxemlərinin iş prinsiplərini təsvir etmək üçün 
həqiqilik cədvəli tam kifayət edir. Həm də bu cədvəl rəqəm qurğusunun 
prinsipial sxeminin yaradılması üçün kifayətdir.
Cədvəl .1.1. Rəqəm mikrosxeminin həqiqilik cədvəli
Kombinasiyanın №-si Gir.1 Gir.2 Gir.3 Çıx.1 Çıx.2 
0 0 
0 
0 
0 
0 
1 0 
0 
1 
0 
1 
2 0 
1 
0 
0 
1 
3 0 
1 
1 
1 
0 
4 1 
0 
0 
0 
1 
5 1 
0 
1 
1 
0 
6 1 
1 
0 
1 
0 
7 1 
1 
1 
1 
1