Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

 
11.7. İnformasiyanın rəqəm indikatoruna çıxarılması 
 
Statik və dinamik interfeyslərin fərqi çıxarılan məlumatların yenidən 
kodlanmasını təmin edən deşifratorların istifadə olunması üsulundadır. 
Statik interfeyslər deşifratorlardan başqa displeyin hər bir işarə-yeri üçün
bufer verilənlər registrinə malik olmalıdır. Displeyin dərəcələrinin artması ilə 
çıxış portlarının və deşifratorların sayı artır. Bu isə MK-nın qiymətini artırır. 
Dinamik interfeyslər ancaq bir deşifratora və iki registrə (verilənlər 
registrinə və işarələmə registrinə) malik olurlar. Lakin mürəkkəb proqram 
təminatını tələb edir. Proqram təminatının həcmi ancaq interfeysin aparat 
hissəsinin artırılması hesabına azaldıla bilər. 
Hər bir işarə-yer üçün standart K514TD1, L513TD2, 133PP4, 564İD5 
deşifratorlarına və onların analoqlarına malik statik interfeyslərdən istifadə 
olunan hallarda informasiyanın çıxarılması ilə əlaqədar heç bir problem ortaya 
çıxmır. Bu halda hər bir deşifrator çıxış portunun registrinin tetradlarından 
(dördlüklərdən) birinə qoşulur və ikilik informasiya OUT (çıxış) əmri ilə 
akkumulyatordan çıxış portunun ünvanına göndərilir. Proqramçı ancaq 
verilənlərin ikilik tetradlarını göndərilməsini təmin etməlidir.
Deşifrator kimi yenidən proqramlaşdırıla bilən yadda qurğusundan 
(YPYQ), məsələn K155PE3 tipli mikrosxem istifadə etmək olar. YPYQ beş 
ünvan girişinə (A0-A4) və 8-dərəcəli çıxıçş verilənlərinə malikdir. Deşifrator 
kimi istifadə olunan YPYQ 60 Hs tezliklə növbə ilə elektrik idarə sxemi 
vasitəsi ilə indikatorlardan birinə qoşulur. 

---

219
16-lıq say sisteminin bütün rəqəmlərinin indikasiyası üçün çıxış 
registrinin dörd dərəcəsindən istifadə etmək kifayətdir. 5-ci ünvan girişi başqa 
simvolları sintez etmək üçün istifadə oluna bilər. Baxılan sistemdə ancaq 16 
simvoldan istifadə olunur. Odur ki, yaddaş qurğusunda 0000-1111 ünvanlar üzrə 
simvolların cədvəl 11.2-də verilən ikilik kodları təsvir olunmuşdur. 
Bu halda verilənlərin proqram yolu ilə çıxarılması çox sadə olur. Məsələn, 
2500 və 2501 yaddaş yuvalarının məzmununu HG1, HG2 və HG3, HG4 
indikatorlarına çıxarmaq üçün proqram aşağıdakı kimi verilə bilər: 
İND: LDA h ; 2500 saylı yuvanın məzmunu 
OUT ; EB portuna çıxarmalı 
LDA ; 2501 saylı yuvanın məzmunu 
OUT ; EC portuna çıxarmalı 
İndikatorun 7-seqmentli koduna çıxarılan verilənlərin kodlaşdırılması 
proqram vasitələri ilə də mümkündür. Bu halda MK çıxarılan hər bir simvola 
uyğun 7-seqmentli kod nəzərdə tutmalıdır. Bundan ötrü indikasiyanın baytlarını 
Mk-nın yaddaşının yuvalarında, verilənlərin ilkin ikilik kodlarının artmasına 
uyğun ardıcıllıqla yerləşdirmək lazımdır. İndikasiya baytının verilənlərin 
kodlarının uyğunluğu fraqmenti cədvəl 11.3-də verilmişdir. 
Cədvəl 11.2 
İndikator 
Dərəcə 
D0 D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 
Simvol a b c d e f g h 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
1 
0 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
0 
1 
1 
0 
1 
1 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 

---

220
9 
A 
B 
C 
D 
E 
F 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1
1 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
Cədvəl 11.3 
Çıxarılan 
simvol 
Indikasiya seqmentinin və baytının vəziyyəti H-kod 
a b 
c d 
e 
f g h 
3 
E 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
0 
1
0 
1 
1 
1 
0 
0
F2 
9E 
Analoji olaraq, simvolda işıqlanması tələb olunan indikasiya 
seqmentlərini “1” məntiq siqnalı ilə doldurmaqla istənilən simvolun H-kodu 
alına bilər. 
İki indikator üçün, kodun çevrilməsini nəzərə almaqla, verilənlərin 
akkumlyatordan çıxarılması altproqramı aşağıdakı kim tərtib oluna bilər: 
; Verilənlərin yenidən kodlanma ilə akkumulyatordan indikatora 
çıxarılması altproqramı 
Giriş parametri: 
- akkumulyator A – verilənlərin ikilik baytı 
İNDK: PUSN H ; HL, BC, DE registr cütlərinin məzmununu 
yadda saxlamalı
PUSN B
PUSN D:
MOV D, A ; Verilənlər baytının surətini D-yə köçürülməsi 
LXI H, TAB ; kod cədvəliini başlanğıc ünvanını göstərməli 
LXI B, 0 

---

221
MOV A, D ; verilənlər baytını bərpa etməli 
ANI 0F ; yüksək tetradanı təmizləməli 
MOV C, A ; BC cütünə kiçik tetradanı yükləməli 
DAD B ; H-kodun ünvanını göstərməli
MOV A, M; 
OUT ADRM ; kiçik tetradadan simvolun indikasiyası 
LXI H, TAB ; yüksək tetradadan çıxarılışa hazırlıq 
LXI B, 0 
MOV A, D
ANI F0 ; kiçik tetradanı təmizləməli 
MOV C, A
DAD B ; yüksək tetradanın H-kodunun ünvanını göstərməli
MOV A, M; 
OUT ADRM ; yüksək tetraddan H-kodun indikasiyası 
POP D 
POP B 
POP H 
TAB: DB EC ; 0 rəqəminin H-kodu.
DB 60 ; 1 rəqəminin H-kodu. 
DB DA ; 2 rəqəminin H-kodu. 
DB 8E ; F rəqəminin H-kodu.