B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

4.1.2.2. n–butanni bir bosqichda degidrirlash (gudri usuli)
Gudri usuli bilan bir bosqichda n–butanni degidrirlashda jarayon
vakuum ostida (qoldiq bosim 0,2 atmosfera) olib boriladi.
Katalizator sifatida alumoxrom ishlatiladi. U 18–20% Cr
2
O
3
dan
iborat bo‘lib, jarayon 590–620ºC temperaturada boradi.
Suv bug‘i bilan suyultirish ko‘zda tutilmaydi, chunki u kataliza-
torni zaharlaydi.
Parchalangan xomashyoga nisbatan butadienning salmog‘i –
56%, butanning konversiyasi esa – 19,9%.
Jarayonning asosiy kamchiligi – avtomatikaning murakkabligida-
dir.

---

42
4.2. Pirolizda olinadigan S
4
 fraksiyadan butadienni 
ajratib olish
Benzin va og‘irroq xomashyoni piroliz qilinganda etilen hamda
propilenlar bilan birga butadien ham hosil bo‘ladi, uni ajratib olini-
shi esa piroliz jarayonining iqtisodiy ko‘rsatkichini ko‘taradi.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri haydab olingan benzin (qaynashining oxiri
180
0
C) turli sharoitlarda piroliz qilinganda hosil bo‘lgan butadien
salmog‘i keltiriladi:
Harorat (ºC)
780 750 725–730
Bug‘ning miqdori (xomashyoga nisbatan %) 50 30 30
Reaksiyaning davomiyligi (sek)
1,0 0,8–1,0 1,0
O‘tkazilgan xomashyoga nisbatan
Butadien salmog‘i (og‘irlik % da) 2,8 3,1 3,0
Butadien bilan birgalikda butilenlar, izobutilen hosil bo‘lib, ham-
ma C
4 
– fraksiyaning pirogazdagi umumiy miqdori bo‘yicha 6,4 %
dan 11,1 % gacha o‘zgarib turadi (harorat 780ºC dan 725ºC gacha
o‘zgarganda).
Piroliz orqali olinadigan C
4
–fraksiyaning mumkin bo‘lgan qayta
ishlash variantlaridan birini quyidagicha talqin qilish mumkin: av-
valo C
3
va C
5
qo‘shimchalarni yo‘qotish uchun C
4
fraksiya rektifi-
katsiyaga uchratiladi, so‘ngra u atsetilendan gidrirlash yo‘li bilan to-
zalanadi va keyin mis tuzlari eritmasi yordamida xemosorbsiya yo‘li
bilan yoki selektiv erituvchilar (furfurol, atsetonitril va boshqalar)
ishlatib ekstrfaol rektifikatsiya bilan butadien tozalanadi.