B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

4.1. Butadien olishning asosiy sanoat usullari
Butadien olishning asosiy sanoat usullari quyidagilardan iborat:
1. Lebedov usuli bo‘yicha etil spirtidan olish.
2. Butanni degidrirlash (bir va ikki bosqichli usullar bilan).
3. Piroliz olinadigan C
4
fraktsiyasidan butadien ajratib olish.
Butadien ishlab chiqarish hajmlari 7-jadvalda keltirilgan
7-jadval
Butadien ishlab chiqarish hajmlari
Mamlakatlar
Butadien ishlab chiqarish hajmi, mln.t.
1960
1970
1975
1980
АQSH va Kanada
G‘arbiy Yevropa
Yaponiya
0,9
0,2
– 
1,6
0,8
0,4
1,8
1,4
0,6
2,7
2,3
1,0

---

38
4.1.1. Lebedev usuli bo‘yicha etil spirtidan 
butadien olish
S.V. Lebedev etil spirtidan butadien olishni ishlab chiqqan (Ros-
siya).
Hozirgi paytda ushbu usul bilan 25% ga yaqin butadien olinadi.
Ushbu usul yetarli darajada mukammal ishlab chiqilgan.
Reaksiya quyidagi tenglama orqali olib borilishi mumkin:
Reaksiya murakkab yo‘l bilan boradi, butadien bilan birga 30%
gacha yonaki mahsulotlar (butilenlar, propilen, etilen, vodorod) ho-
sil bo‘ladi. Rektifikatsiya orqali butadien 90–93% konsentratsiyada
ajratib olinadi.
4.1.2. Butanni degidrirlash
Butandan butadien olish eng keng tarqalgan usuldir. Hamdo‘stlik
mamlakatlarida etil spirtidan butadien olish usulidagi mos
ko‘rsatkichlarga nisbatan butanni ikki bosqichli degidrirlash jarayoni
orqali olingan butadienning tannarxi 8% ga, nisbiy kapital xarajatlar
70% ga pastdir. Sanoatda butadien C
4
uglevodorodlaridan olishning
2 usuli ishlatiladi:
1. Butanni ikki bosqichli degidrirlash.
2. Butanni bir bosqichli degidrirlash (Gudri usuli) xorijda keng
ishlatiladi.