B ibragimov, M. Ibragimov

Qo`llar harakati. Dastlab qo`llar cho`ziladi va panjalar yoni bilan 
birlashtiriladi, kaftlar pastga qaragan bo`ladi (4-rasm). So`ng qo`llar pastga va ikki 
yon tomonga kerilib harakat qiladi. Shu vaqtning o`zida kaftlar tashqariga 
qaratiladi va suzuvchi harakatiga perpendikulyar qilib suvni torta boshlaydi. 
Qo`llar bilan suv sathi oralig’idagi burchak taxminan 15-20° ga etganida ishchi 
harakat eng samarali holatga kelgan bo`ladi. Ya`ni qo`llar tirsak bug’imidan xiyol 
bukilib orqaga - pastga va yon tomonga harakat qilarkan, zarb bilan suvni panjalar 
yordamida orqaga itaradi. Bunda ularning oxirgi harakat nuqtasi qo`llar vertikal 
holatga yetgan payti bo`ladi. Shu bilan ishchi harakat kam tugaydi. Endi 
tayyorlanish harakati boshlanadi. Bunda kaftlar tana tomonga, ya`ni ichkariga 
burilar ekan, shu bilan bir vaqtda qo`llar tirsak bo`g’imidan taxminan 95-100°ga 
bukiladi. Keyin ular bukilishda davom etib tirsak pastga tushadi, panjalar esa 
yuqoriga ko`tarilib, ular bilan bir chiziqqa yetadi va oldinga cho`zilib ko`krak 
ostiga keladi. Shundan keyin kaftlar oldinga-orqaga, yuqoriga harakatlanib, qo`llar 
tirsakdan yozib yuboriladi va dastlabki holatga - ishchi harakatiga tayyorgarlik 
ko`radi. Shu bilan tayyorlanish harakati ham tugaydi, ya`ni ko`llar bir harakat 
tsiklini bajargan bo`ladi. 
Nafas olish. Suzuvchi sportchi nafas olish uchun dastlab yelka kamarishi 
yuqoriga ko`tarishi kerak. Bu holat qo`llar bilan eshishni tugatish paytiga to`g’ri 
keladi. Xuddi shunda u og’iz ochib nafas oladi. Keyin yuzni suvga botirib bir 
ozdan keyin og’iz-burundan nafas chiqaradi. 
Nafas olish va chiqarish musobaqa oxiriga qadar bir maromda, shu zaylda 
davom etishi lozim. 
Oyoqlar harakati. Dastlabki holatda oyoqlar uzatib yuborilgan, bir-biriga 
birlashtirilgan, oyoqlar uchi ham cho`zilgan bo`ladi. Harakat boshlanishi bilan 
ikkala oyoq tizzadan va chanoq-son bo`g’imlaridan bukiladi. Shu paytning o`zida 
oyoqlar tizzadan ikki yon tomonga yelka kengligida keriladi va sal pastga 
tushiriladi, oyoqlar panjasi esa (kafti) suv sathiga yetar-yetmas vaziyatda tanaga 

---

114 
tomon harakatlanadi va tashqariga buriladi. Shu harakat oxirgi nuqtasiga yetganida 
tayyorlanish harakati tugaydi. Bunda son bilan tana oralig’idagi burchak taxminan 
125° atrofida, son bilan boldir burchagi 45-50° atrofida bo`ladi. Bir so`z bilan 
aytganda, tizzalar suv sathiga perpendikulyar holatga kelgan bo`ladi. Uni juda tez 
bajarish kerak. Aks holda uning suzuvchi harakatiga qarshiligi yana ham ortib 
ketadi.