Baliqchilik asoslari

Epizootologik ma’lumotlar. Kasallik O‘zbekiston, Rossiyaning
Buryatiya va boshqa viloyatlaridagi chuchuk suv havzalarida tar-
qalgan. Kasallik ko‘proq bir yoshgacha bo‘lgan baliqlarda yoz
faslining o‘rtalarida uchraydi. Chunki bu davrga kelib baliqlar
zoobentoslar bilan oziqlanishga o‘tadi. Invaziyaning ekstensivligi
va intensivligi iyun oyidan sentabr oyigacha ko‘tarilib, 80—100%
gacha yetadi, intensivligi esa har bir baliqqa yuzdan ortiq nusxani
tashkil qiladi. Baliqlar yoshining oshishi bilan invaziyaning in-
tensivligi ham oshib boradi. Parazitlarning rivojlanishi bahor-yozgi
mavsumda 4—5 oyda yakunlanadi. Yoz oyining oxirida qo‘yilgan
tuxumlardan kelgusi yili bahorda parazitlar voyaga yetadi. Ra-
fidaskaris lichinkalari bilan zararlanishga ko‘proq cho‘rtanbaliq,
sazan, tovonbaliq, ko‘kbo‘yin, qizilko‘z, tarashabaliq, qizilqanot
oq ko‘zli turidagi baliqlar moyil.
Kasallikning klinik belgilari. Zararlangan baliqlar oriqlanadi,
suvning yuzasida suzib yuradi. Jigarda joylashib olgan lichinkalar
jigar to‘qimasini yemiradi, natijada o‘t suyuqligining ajralish

---

193
jarayoni izdan chiqadi, o‘t suyuqligi ovqat hazm qilish kanaliga
tushmasdan tana bo‘shlig‘iga to‘planadi. Lichinkalarning ta’sirida
ichak devori yupqalashadi va oziqani hazm qilish jarayoni izdan
chiqadi. Jinsiy bezlarning atrofiyasi kuzatiladi.
Patanatomik o‘zgarishlar. Kitlar rafidaskaridozida, ularning
ichaklari yallig‘langan, shilliq pardasida qon quyilgan, anemiya
holatida bo‘ladi. Zog‘orabaliq turidagi baliqlarda jigar rangi
o‘zgargan, qattiqlashgan, jinsiy bezlar (organlar) atrofiyaga
uchragan, ichak devori yupqalashgan, ayrim paytlarda esa ichaklari
tiqilib qolgan holatda bo‘ladi.
Òashxis. Baliqlarni yorib ko‘rish asosida qo‘yiladi. Ichki or-
ganlarda lichinkalarini, kitlarning ichaklarida esa voyaga yetgan
parazitlarni topib tashxis qo‘yiladi.