43. Geodezik va topografik syomka. Syomka turlari haqida ma’lumot bering
. Yer sayyorasining sun‘iy yo‗ldoshlarida skaner syomka turlaridan foydalanish Yer yuzasining uzluksiz tasvirini olish va tasvirni tezkorlik bilan Yerdagi ma‘lumotlarni
qabul qilish shahobchasiga yuborish imkoniyatini beradi. Skanerlash uskunasi — bu tebranib turadigan ko‗zgu yoki prizma bo‗lib, u uchuvchi kosmik yoki boshqa apparatga o‗rnatiladi va apparatning
uchish yo‗nalishida joylashgan hududni ko‗ndalang chiziq bo‗ylab yo‗l-yo‗l qilib «ko‗zdan kechirib» boradi. Yer yuzidan nurlar ob‘yektivlar orqali nuqtali fotopriyomnikka yo‗naltiriladi, u yerga
qaytgan nurlar elektr signallarga aylantirilib Yerga uzatiladi. Yerdagi qabul qilish stansiyalarida qayd qilingan elektr signallar tasvirlarga aylantirilib magnit tasmalarga yoki fototasmalarga
yoziladi.
44. Masofani bevosita o‘lchash asboblari haqida ma’lumot bering
Topografiya va kartografiya amaliyotlarida masofani bevosita o‘lchash uchun quyidagi asboblardan foydalaniladi:
1. GPS (Global Positioning System): Geoid ko'rsatkichi va koordinatlarini aniqlash uchun GPS qurilmalardan foydalaniladi. 2. Lasermeter: Lasermeter, optik va lazer-tezlikni o‘lchash uchun ishlatiladi.
3. Kompas: Kompas, geografik istiqomatlarni aniqlash uchun asosiy qurilmalardan biridir.
4. Topografik chizish usullari: Masofani ko'rsatkichi va chizishlar orqali o'lchash uchun topografik chizish usullari va instrumentalari ishlatiladi. 5. Radar va lidar: Radar va lidar qurollari, foydalanuvchining joylashgan joyning masofasini aniqlash uchun ishlatiladi.
Bu asboblar topografik va kartografik ma'lumotlarni to'plash, analiz qilish va o'rgatish uchun juda muhimdir. Masofani bevosita o‘lchash, geografik ma'lumotlar va kartalar yaratishda yirik ahamiyatga ega.
45. Masofani o‘lchash usullarini izohlang
Masalan, AВ nuqtalar orasidagi masofani o‗lchash kerak, deylik. Lekin o‗tib bo‗lmaydigan botqoqlik bo‗lgani uchun bu masofani to‗g‗ridan-to‗g‗ri AВ yo‗nalish bo‗yicha o‗lchab bo‗lmaydi.
Shuning uchun biz ekkerni A nuqtaga o‗rnatib С nuqtaga o‗rnatilgan vexaga yo‗naltiramiz va AС masofani lenta bilan o‗lchaymiz.
So‗ngra ekkerni C nuqtaga o‗rnatib, D nuqtada o‗rnatilgan vexaga
yo‗naltiramiz va masofani o‗tib bo‗maydigan botqoqlikning kengligicha o‗lchab chiqamiz (chizmada CD chiziq), undan keyin ekkerni C nuqtadan olib, D nuqtaga o‗rnatamiz va DВ yo‗nalish bo‗yicha
AС kesmaga teng masofa o‗lchab В nuqtaning o‗rni aniqlanadi.
Shundan so‗ng AВ nuqtalar orasidagi masofa topiladi (10-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |