Magnitosferaning ahamyati nimadan iborat?
Magnit maydoni davriy va davriy bo'lmagan o'zgarishlarga ega: eng kuchli magnit o'zgarishlar magnit bo‘ronlari deb ataladi. Ular Quyoshning korpuskulyar radiatsiyasi bilan bog'liq ravishda atmosferada elektr toklarining o'zgarishi natijasida vujudga keladi. Yer sharining magnit maydoni 90 000 km balandlikkacha seziladi, undan yuqorida esa magnit maydoni o'z kuchini yo'qotadi. Yerning magnit maydoni katta amaliy ahamiyatga ega. Magnit strelkasi yordamida ufq tomonlari aniqlanadi. Buning uchun kompas strelkasi ko'rsatishiga magnit og'ishi tuzatishini kiritish lozim. Shuningdek, magnit elementlarining geologik strukturalar bilan aloqadorligi foydali qazilmalarni qidirishning magnitometrik metodlari uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Magnit og‘ishi, enkayishi, ekvatori, meridiani tushunchalarini izohlab bering?
kelmaydi va undan g ‘arbga yoki sharqqa buriladi, ular orasidagi burchak ba’zan ancha katta boMadi. Agar magnit strelkasi sharqqa o e ‘sa magnit ogMshi burchagi sharqiy va ishorasi musbat (+), g'arbga 0a ‘sa, ogMsh burchagi g'arbiy va ishorasi manfiy bo'ladi (-) (18-rasm). Magnit strelkasi og'ish burchagi bir xil qiymatga ega bo'lgan 18-rasm. Magnit strelkasining og'ish burchagi (Baratov P., 2010). Bu yarim sharlarni nolinchi izogona, y a ’ni magnit strelkasi to'g'ridan-to'g'ri geografik qutblarni ko'rsatadigan chiziq bir-biridan ajratib turadi. Nol izogona Amerika qit’asining o'rta qismidan o'tsada, Yevropaning o'rta qismi, Afrikaning shimoli-sharqiy qismi orqali Himolay tog'lari. Baykal ko'lining g'arbiy, Laptevlar, Chukotka, Bering dengizlari va Hindixitoy orqali o'tib, egri chiziq hosil qiladi. Natijada Sharqiy Sibirda sharqiy og'ish o'miga g'arbiy og'ish mavjuddir. Quruqlikdagi eng katta magnit og'ish G'arbiy Sibir tekisligining shimolida - 30° va Lena daryosi etagida 14° dir; - magnit enkayislii deb, gorizontal holatdagi tekis yuza bilan tik aylanuvchi magnit strelkasi oralig'idagi burchakka aytiladi. Yer sharidagi magnit qutblari yer tagida chuqurda bo'lganligi sababli erkin osilgan magnit strelkasi gorizontal holatdan bir oz burchak hosil qilib qiyshayishi natijasida magnit enkayishi hosil boMadi. Magnit enkayishi bir xil bo'lgan chiziqlar izoklinlar deyiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |