Barcha turdagi kompyuter xizmatlarini taklif qilamiz


Modda va energiyaning tabiatda aylanib yurishi deganda nimalar tushunasiz?


Download 1.66 Mb.
bet66/69
Sana22.02.2023
Hajmi1.66 Mb.
#1221304
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   69
Modda va energiyaning tabiatda aylanib yurishi deganda nimalar tushunasiz?
Geografik qobiq yaxlit moddiy tizim sifatida fazo va Yerning ichki qismi bilan doimo modda va energiya almashinuvi orqali aloqadadir. Masalan, geografik qobiqning asosiy issiqlik manbayi Quyosh radiatsiyasi va qisman Yerning ichki qismidan chiqayotgan 96 issiqlikdir. Yer yuzasi yiliga Quyoshdan 5,5x10'° kkal energiya olsa, Yerning ichki qismidan yiliga 3x10 1 kkal energiya oladi. Binobarin, geografik qobiq yerning ichki qismidan olayotan energiyasi Quyoshdan oiayotgan energiyasidan 4700 marta kam. Geografik qobiqqa yiliga fazodan 5,5x10° tonna turli moddalar (meteorit, meteor, changlar va boshqalar) tushib tursa, aksincha, yer yuzasidan fazoga har xil moddalar koMarilib turadi.

Davriylik yoki ritmik hodisalar haqida aytib bering.
Geografik qobiq tabiatida ritmiklik xususiyati mavjud. Tabiatda ritmiklik ikki xil - davriylik va sikllik shaklida boMadi. Bir xil vaqtda qaytarilib turadigan ritmiklik davriy hisoblanadi. Bunga Yerning o'z o'qi va Quyosh atrofida aylanishi tufayli sodir bo'ladigan yil fasllari va kecha-kunduz, suv qalqishlari (bir kunda ikki marta ko'tarilib, pasayishi) misol bo'ladi. Takrorlanib turish vaqti bir xil boMmagan jarayonlar siklli (vaqt davomida takrorlanish) ritmiklik deyiladi. Quyosh faolligini (dog'ining) o ‘rtacha har 11 yilda, ba'zi hollarda 30-35 yilda yoki 80-90 у i I lar orasida o'zgarishi bilan bog'liq holda iqlimning tebranib turishi (issiq, qurg'oqchilik, nam, sovuqni almashib turishi), daryo suvining ko'payib, kamayib turishi va boshqalar siklli jarayonga misoldir.

Litosfera plitalariga tarif bering.
Yer sharida litosfera 7 ta yirik va uncha katta bo'lmagan plitalardan tashkil topgan. Bu plitalar doimo turli tomonga harakatlanadi va mantiyadagi moddalarning uyurma harakati oqimini vujudga keltiradi. Litosfera plitalari chegarasida Yer yuzidagi yirik relyef shakllari, vulqonik va seysmik mintaqalar vujudga keladi.2t) Mantiya moddalarining yuqori tomonga harakatlanishi natijasida litosfera plitalari bir-biridan uzoqlashadi, bu zonada darz (rift)lar, yer yoriqlari, harakatdagi vulqonlar. kuchli zilzilalar bo'ladi. Butun geologik rivojlanish tarix davomida platformalar maydoni kengayib. geosinklinllar maydoni qisqarib borgan.



  1. Download 1.66 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   69




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling