Barkamol avlod – Vatanning baxti sog‘lom avlod uchun


Download 390.42 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/6
Sana27.08.2017
Hajmi390.42 Kb.
#14404
1   2   3   4   5   6

11

 | 


2015

7

Inson va jamiyat

boshlab bugungi kunga qadar Yerdagi qor va 

muz qoplami 15 foizga qisqardi. Albatta, bu 

bir­ikki yil suvning ko‘p bo‘li shi, yomg‘irlar­

ning tez­tez yog‘ishiga olib keladi. Ammo ular 

erib bitgandan so‘ng­chi?

Yaqin yillarda iqlim isishining oldini olish 

uchun havodagi karbonot angidrid miqdorini 

0,035 foizgacha tushirish lozim. Buning u chun 

har birimiz bir qancha qoidalarga amal qilsak 

bas. Eng muhimi, atrof­muhitning ifloslani­

shini kamaytirish va iqlim o‘zgarishini to‘xta­

tish uchun qazilma yo qil g‘idan foydalanishni 

kamaytirish kerak. Bunga energiyani yanada 

tejamli sarflash orqali erishish mumkin. Av­

valo, elektr quvvatini, ichimlik suvini tejang. 

Ayrim hisob­kitoblarga ko‘ra, biz energiya is­

te’molini ikki baravar qisqartirishimiz mum­

kin va bu qisqartirish hayotimizning sifatiga 

salbiy ta’sir ko‘rsatmaydi. Darhaqiqat, ko‘pgi­

na lampochkalar behuda yonadi. Axir yo­

rug‘lik hech kimga kerak bo‘lmaganida lam­

pochkani o‘chirib qo‘yish mumkin­ku! Biz 

qanday lampochkalarni ishlatamiz? Ular te­

jamlimi? Hozirgi kunda energiyani bir necha 

baravar kam sarflaydigan lampochkalar bor 

va ular sotuvda mavjud. Biz o‘z turarjoyimiz­

ni isitamiz. Bunday isitish qay darajada sama­

rali? Agar uyimizda shiftda ham, eshiklarda 

ham bitta oynali romlar o‘rnatilgan, romlarda 

tirqishlar bor bo‘lsa, uyimizni qancha isitmay­

lik, u baribir ma’lum darajada isimaydi. Xo‘sh, 

bunda qancha yonilg‘i isrof bo‘ladi? Xonado­

ningizga elektr toki bilan ishlaydigan maishiy 

texnika vositalari sotib olayotganda uning 

elektr tejamkorligiga e’tibor bering. O‘z xona­

doni ngizni isitayotganingizda ko‘proq quyosh 

nuridan foydalanib, uydagi issiqlikni asrang. 

Ozon qatlamiga bevosita ta’sir ko‘rsatuvchi 

bosim bilan ishlaydigan maishiy predmetlar, 

dezodarantlar, havo tozalagichlar kabi vosita­

larni ishlatishdan voz keching. 

BMTning Iqlim o‘zgarishi bo‘yicha huku­

matlararo ekspertlar guruhining fikricha, iq­

limdagi o‘zgarishlar dunyoning barcha okean 

va qit’alaridagi tabiiy tizimlarda sezilarli 

o‘zgarishlarga sabab bo‘lmoqda. 2016­yildan 

2035­yilga qadar sayyoramizda harorat taxmi­

nan 0,7 daraja, 2081­yilga borib esa, 1986­ 

2005­yillardagi ko‘rsatkichga nisbatan qiyos­

laganda, qariyb 2 darajaga ko‘tarilishi kutil­

moqda. Natijada doimiy muzliklarning erish 

jarayoni tezlashib, okeanlar sathi yuksaladi. 

Xususan, 2081–2100­yillarda ummon suvlari 

sathi 1986–2010­yillardagiga nisbatan 0,58 dan 

0,98 metrgacha ko‘tariladi. Bu esa, o‘z navba­

tida, toshqinlar ko‘payishiga, yer ko‘chkilari 

va eroziyaga, baliqlar hamda quruqlikdagi 

jonzotlarning pala­partish migratsiyasiga sa­

bab bo‘ladi.

Iqlim o‘zgarishi oziq­ovqat xavfsizligiga 

ham salbiy ta’sir ko‘rsatmasdan qolmaydi. 

Hi sob­kitoblardan kelib chiqib, 2050­yilga bo­

rib, makkajo‘xori, guruch va bug‘doy yetishti­

rish hajmi 25 foizgacha qisqarishi bashorat 

qilinmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi BMTning iqlim 

o‘zgarishi bo‘yicha konvensiyasini ratifikatsi­

ya qilgan. Ushbu konvensiya ijrosi yuzasidan 

yurtimizda qator tadbirlar amalga oshiril­

moqda. Ishlab chiqarishga ekologik sof mexa­

nizmlarni tatbiq etish, avtomashinalarni eko­

logik sof yoqilg‘iga o‘tkazish, qishloq xo‘jali­

gida tejamkor texnologiyalarni qo‘llash, 

muqobil energiya manbalaridan foydalanish 

kabi vazifalar shular jumlasidandir. Davlati­

miz rahbarining 2013­yil 1­martdagi “Muqobil 

energiya manbalarini yanada rivojlantirish 

chora­tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni bu bo­

radagi islohotlarning mantiqiy davomi bo‘ldi, 

deyish mumkin. Vazirlar Mahkamasining 

“2013­2017­yillarda O‘zbekiston Respublika­

sida atrof­muhit muhofazasi bo‘yicha hara­

katlar dasturi to‘g‘risida”gi qarori asosida at­

rof­muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatayotgan issiq­

lik gazlari emissiyasini kamaytirish, neft, gaz, 

kimyo, energetika korxonalarini rekonstruksi­

ya qilish, ekologik sof energiya manbalaridan 

foydalanishni rivojlantirish bo‘yicha qator lo­

yihalar amalga oshirilmoqda. Shuningdek, 

2013­yilning 27­dekabrida O‘zbekiston Res­

publikasining “Ekologik nazorat to‘g‘risida”gi 

qonuni qabul qilindi. Mamlakatimizda maz­

kur muammoning oldini olish va oqibatlariga 

tayyor turish borasida amalga oshirilayotgan 

ishlari hali yetarli cha emas. Avvalo, mazkur 

ekomuammo xususida aholi xabardorligini 

oshirish, yoshlar o‘rtasida, xususan, ta’lim 

muassasalarida iqlim o‘zgarishi va uning oqi­

batlari xususida tushuntirish ishlarini olib bo­

rish lozim.

Nargis QOSIMOVA,

jurnalist.


Sog‘lom avlod uchun

 | 


11

 | 


2015

8

EZGU TUYG‘ULARNI SO‘ROQLAB…



Ruhiyat manzili

Axloq – xulqlar majmuyi, xulq esa ezgulik 

yoki yomonlikning muayyan bir insonda na­

moyon bo‘lish shaklidir. Shunday ekan, har 

bir xulq ezgulik va oliyjanoblikning yoki yo­

monlik va badbinlikning timsoli bo‘lib namo­

yon bo‘ladi. Inson dunyoga kelganda yaxshi 

yoki yomon xulqli bo‘lib tug‘ilmaydi. Uning 

axloqan shakllanishida ham ijtimoiy, ham oi­

laviy tarbiyaning o‘rni muhim. Zero, bu jara­

yonda hamma narsa, eng avvalo, tarbiyaga 

borib taqaladi. Abdulla Avloniy “Tarbiya – yo 

hayot, yo mamot, yo najot, yo halokat, yo sa­

odat, yo falokat masalasidur”, deganda mut­

laq haq edi. 

Sharq xalqlari adabiyoti tarixiga nazar 

tashlar ekanmiz, undagi asarlarning aksariyat 

qismida axloqiy­ta’limiy qarashlar bayon etil­

ganini ko‘ramiz. Jumladan, Kaykovusning 

“Qobusnoma”, Yusuf Xos Hojibning “Qutad­

g‘u bilig”, Ahmad Yugnakiyning “Hibat ul­ 

haqoyiq”, Ahmad Yassaviyning “Hikmatlar”, 

Nosir Xisravning “Saodatnoma”, Shayx Sa’­

diyning “Guliston” va “Bo‘ston”, Abdurahmon 

Jomiyning “Bahoriston”, Alisher Navoiyning 

“Mahbub ul­qulub”, Ahmad Donishning “O‘g‘il­

larga nasihat” kabi asarlarini misol qilib kelti­

rish mumkin.

Sharqona tafakkur va ma’naviyat haqida 

so‘z yuritganda odatda uni G‘arb tafakkuri va 

ma’naviyatiga qiyoslashadi. Sharq tafakkuri 

din va tasavvufga, G‘arb tafakkuri esa falsafa­

ga tayanishi aytiladi. Yana Sharq adabiyoti­

ning ruh adabiyoti ekanligi, unda polifoniya­

ning kuchliligi ta’kidlanadi. “Sharq – nafsga 

dushman, G‘arb – nafsga do‘st” deb tavsif 

beradi Sharq allomalari. “Avesto”da ezgu fikr, 

ezgu so‘z, ezgu amal – pindori nek, guftori 

nek, kirdori nek, ya’ni o‘ylaring, gaplaring, 

qilayotgan ishlaring bir bo‘lsin, degan g‘oya 

ilgari suriladi.

Azaldan xalqimizda bola axloqiga alohida 

e’tibor berilgan. Farzand tarbiyasi haqida so‘z 

ketar ekan, Sharqda bolani tarbiyalash ona 

qornidayoq boshlanadi va umrining oxiriga 

qadar davom etadi, degan purma’no fikrlar 

asrlar bo‘yi yashab kelmoqda. Sharq adabiyo­

tida insonda ikki reallik mavjudligi, ya’ni 

tash qi – zohiriy va ichki – botiniyga bo‘linishi 

ta’kidlanadi. Asosiy murakkablik esa botinda 

namoyon bo‘ladi, chunki unda aql, nafs, ruh, 

ko‘ngil haqida so‘z boradi. Zohir­u botinni 

birdek anglab yetguvchi olimlar esa bir asrda 

4­5 nafar tug‘iladi, degan edi Jomiy hazratlari.

Sharqona axloq­odob qoidalarining XX asr 

boshlarida Abdulla Avloniy tomonidan “Tur­

kiy guliston yoxud axloq” asarida bayon eti­

lishi o‘sha davr o‘zbek ma’rifatchiligi uchun 

noyob hodisa bo‘ldi. Bu asar bugungi kunda 

ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan. Aksincha, 

bugungi globallashuv, davlatlar va millatlar­

aro integratsiya jarayonida, ommaviy madani­

yat xurujlari kuchaygan bir davrda bu kabi 

asarlarga bot­bot murojaat qilmoq, ularni 

qunt bilan o‘rganmoq yoshlarimiz tarbiyasi 

uchun juda zarur. Avloniyning ushbu asari 64 

bobdan iborat bo‘lib, har bir bob ta’lim­tarbi­

ya masalasiga bag‘ishlangan va biri ikkinchi­

sini to‘ldirib boradi. Muallif kishilarning 

xulqiga qarab ikki guruhga: biri yaxshi, ikkin­

chisi esa yomon xulqli kishilarga ajratadi. In­

songa xos bo‘lgan fatonat (aqllilik), nazofat 

(ozodalik, pokizalik), sa’y va g‘ayrat, riyozat 

(mehnat), shijoat, qanoat, ilm, sabr, hilm 

(halimlik, yumshoqlik), intizom, miqyosi 

nafs, vijdon, vatanni sevmak, haqqoniyat, 

nazari ibrat, iffat, hayo, idrok va zako, hifzi 

lison, iqtisod, viqor, xavf va rajo (ollohdan 

qo‘rqmoq va umidvor bo‘lmoq), itoat, haq­

shunoslik, xayrixohlik, munislik, sadoqat, 

adolat, muhabbat, oliyhimmat, avf kabi ijobiy 

xususiyatlarning hammasini “yaxshi xulqlar” 

nomi ostida beradi. “Yomon xulqlar” sarlav­

hasida esa g‘azab, shahvat, jaholat, razolat, 

safohat (buzuqlik), hamoqat (ahmoqlik), ato­

lat (yalqovlik), xasosat (ta’magirlik, pastkash­

lik), raxovat (g‘ayratsizlik), anoniyat (takab­

burlik), adovat, namimat (chaqimchilik), 

g‘iybat, haqorat, jibonat (qo‘rqoqlik), hasad, 

kizb (yolg‘onchilik), nifoq (munofiqlik), 

ta’ma, zulm kabi qusurlarni sanab, ularga 

tavsif berib o‘tadi. Yuqorida keltirilgan yaxshi 

va yomon xulqlarning ayrimlarining arxaik 

atamalari allaqachon leksikamizdan chiqib 

ketgan bo‘lsa­da, ularning lingvistik muqobil­


Sog‘lom avlod uchun

 | 


11

 | 


2015

9

Ruhiyat manzili

lari, ular anglatgan tushunchalar hayotimizda 

ko‘p uchraydi. Masalan, fatonat, nazofat, 

hilm, nazari ibrat, hifzi lison, viqor, rajo, 

munislik kabi leksemalarni nutqimizda faol 

qo‘llamasak­da, ular anglatgan ma’no va tu­

shunchalar dolzarbligini yo‘qotmagan. Ayniq­

sa, “hifzi lison” atamasi har bir millatning o‘z 

ona tili va adabiyotini saqlamoq va asramoqni 

anglatar ekan, bunday ijobiy fazilatni bugungi 

kunda farzandlarimizda tarbiyalamoq vazifa­

mizdir. 


Avloniy kishilarning ham ijobiy, ham sal­

biy xulqlarini bayon qilib, kitobxonni mulo­

haza yuritishga undaydi. Yozuvchi “bu sana­

gan yomon xulqlarning fanoliklarini, yuqorida 

keltirib o‘tilgan yaxshi xulqlarning go‘zalligini 

insof muvozanati ila o‘lchab, vijdon muhoka­

masi ila tahqiqlab, yaxshilarini tanlab amal 

qilmak, yomonlarini anglab hazar qilmak lo­

zimdur”, deydi. Shu o‘rinda ijobiy fazilatlar­

ning bugungi kunda “urf” emasligi, eng muhi­

mi, tuyg‘ularning bu kabi zavoli xususida hech 

kim qayg‘urmayotganligini kuyunib yozgan 

sevimli shoirimiz Abdulla Oripovning “Tuy­

g‘ular” she’ridagi ustoz xulosasini keltirib 

o‘t moqchimiz:

Hech kim parvo qilmas bunday zavolga,

Ustoz, javob bering ushbu savolga.

Ko‘zlarini yumib valilar kabi;

Ustoz javob qildi qimtinib labi:

Aza ochilmaydi hech kimga agar,

Tiriklikdan bo‘lsa zarracha asar.

Sen buncha vahima qilma, bolajon,

Ularning ko‘plari hali chalajon.

Agarda butunlay topsalar barham,

Bo‘lmasdi ularni so‘rovchilar ham.

Xulosa o‘rnida shuni aytish lozimki, bu­

gun yosh avlodning tarbiyasiga va ma’naviy 

kamolotiga, axloqiy jihatlariga yanada jiddiy­

roq ahamiyat berishimiz lozim. Shaxs tarbiya­

sida Sharq adabiyotining mumtoz namunala­

riga, tasavvuf ta’limoti ilgari surgan g‘oyalarga 

tayanishimiz lozim. Sharqona axloq­odob qoi­

dalari axloqiy­ta’limiy faoliyatimizda asos bo‘l­

mog‘i kerak. Zero, biz ko‘zlayotgan komillik­

ning birinchi sharti axloqiy go‘zallikka erishish 

bo‘lsa, ikkinchi jihati – nafsni yengib, ruhni 

tarbiyalash. Biz ana shularni o‘zimizga ham, 

farzandlarimizga ham singdirishimiz kerak. 

Adabiyotshunos olim Ibrohim Haqqulov ta’­

kidlaganidek: “Aqliy idrok bilan anglangan 

narsaga ilm deyiladi, qalb bilan mu shohada 

etish esa ma’rifatdir. Ilm sohibi olim, ma’rifat 

sohibi orifdir.” Shunday ekan, xalqning o‘zini 

tanishi, G‘arb dunyosidagi ma’naviy xastalik­

lar, xulqiy bo‘ronlarga uchramasligi uchun 

ta’lim jarayonida sharqona axloq­odob, ma’­

naviyat asoslarini yosh avlodga singdirish fa­

oliyatimizning mazmun­mohiyatiga aylani shi 

lozim. O‘z navbatida, bu bugungi kunning 

dolzarb muammosi hisoblangan ruhan sog‘­

lom avlodni tarbiyalash borasidagi insoniy 

burchimiz hamdir. 

 

 

      



Sevara MAHMUDOVA,

 O‘zbekiston Davlat san’at va 

madaniyat instituti dotsenti, 

filologiya fanlari nomzodi.



Sog‘lom avlod uchun

 | 


11

 | 


2015

10

ZAMONAVIY TA’LIM YOSHLAR NIGOHIDA



Ta’lim istiqbollari

Berdiyeva Dilnavoz (O‘zMU magistri, 

bioximik):

– Ta’lim haqida so‘z ketar ekan, eng avva­

lo, bu jarayondan belgilangan maqsadga be­

vosita to‘xtalib o‘tsak. Ta’lim jarayonidan 

asosiy maqsad ilmni – ta’lim materiallarini 

o‘quvchi­talabalarga optimal darajada, opti­

mal sharoitlarda singdira olish hisoblanadi. 

“Optimal darajada” dedik, bu iboraning ma’­

nosi bir qadar chuqur. Optimal darajada bilim 

berish deganda o‘quvchi­talabalarga maksi­

mal holatda bilim berish, talab qilish va mu­

vaffaqiyatga erishish nazarda tutiladi. Bunga 

bevosita ta’lim metodlarining o‘rnida qo‘llani­

lishi orqali erishiladi. Hozirgi kunda elektron 

ta’lim tizimi rivojlanib, an’anaviy vositalardan 

voz kechilmoqda. Zamonaviy, noan’anaviy 

usullardan foydalangan holda darslar tashkil 

etilmoqda. Bu ayniqsa, ijtimoiy asosdagi dars­

lar uchun juda samarali. Birin chidan, darsda 

talabaning faol ishtiroki xotiraga shu bilim va 

ko‘nikmaning mustahkam o‘rnashi shiga sa­

bab bo‘lsa, ikkinchidan, talabada darsga nis­

batan qiziqish ortmoqda. Ammo shunday ho­

latlar borki, bunday vaziyatda an’anaviy 

ta’lim tizimidan foydalanmaslik mantiqsizlik, 

nazarimda. Ayni paytda ko‘plab mamlakatlar 

ta’lim tizimida doskadan foydalanilmayapti. 

Lekin tabiiy va aniq fanlar ta’lim jarayonida 

doskadan foydalanmasdan mavzuni talabaga 

to‘liq tushuntirib bo‘lmaydi. Aniq fanlarga oid 

darslarda mantiqiy xotiraga asoslangan bilim 

olish jarayoni muhim hisoblanadi. Shu sabab­

dan, an’anaviy ta’lim jarayoniga xos element­

larni to‘la siqib chiqarish mumkin emas. 

Mantiqan o‘ylaganda bu joiz ham emasdek 

ko‘rinadi. 

O‘quv tajribamdan shu xulosaga keldimki, 

bizning bilimimiz yevropalik yoshlar, talaba­

lar bilimidan aslo kam emas. Ta’lim jarayonini 

tashkil etish haqida ham xuddi shu gapni ay­

tish mumkin. Ikki yilcha avval Ispaniya davlati 

Granada universitetida ta’lim olib qaytdim. 

Bu yerda barcha darslar modul tizimi asosida 

olib boriladi. Hech qaysi dars davomida dos­

kadan foydalanilmagan, ammo biokimyo 

shunday sohaki, unga oid darsni doskasiz ta­

savvur qila olmaysiz. Misol tariqasida, DNK­

dagi buzilishlarni tushuntirishning o‘zim ish­

tirok etgan ikki xil uslubi haqida gapirmoqchi­

man. Xorijdagi tahsil davomida bizga shu 

mavzuga oid darsni biologiya fanlari doktori 

Maria Johanson zamonaviy ta’limga asosla­

nib, slayd va video asosida tushuntirgan. 

Doskadan foydalanmagan. Video va slaydlar 

orqali menda va ko‘pgina talabalarda vaqtin­

chalik xotira shakllangan. Masalan, qayerda 

reparatsiya ketayotganini, turini tushunamiz, 

ko‘z oldimizga DNKdagi bog‘ning uzilishi ke­

ladi, ammo qaysi bog‘ va qaysi sababdan 

uzilishini bilmaymiz, bilsak ham yodimizdan 

ko‘tarilgan. Chunki slaydlar izohlanib, og‘zaki 

tushuntirilgan, jarayon amaliy ko‘rsatib beril­

magan. Demak, bu yerda faqat tasavvur xoti­

rasini muvaffaqiyat sifatida e’tirof etsa bo‘ladi.

Bugungi davra suhbatimiz yoshlarimizning zamonaviy ta’lim haqidagi muloha-

zalari atrofida kechadi. Bunday mavzuni tanlashimizning sababi esa ta’lim tizimi-

ning tobora yangi qiyofaga ega bo‘layotgani, jadal rivojlanayotganidir. Deyarli 

kunda-kunora tizimga yangi bir amaliyotning tatbiq etilayotganiga guvoh bo‘lib 

turibmiz. Bu fikrlar butun jahondagi joriy ta’lim jarayonlariga taalluqlidir. 

Yangilanishlarning sifat va samarasi bir tomondan o‘qituvchi mehnati, malaka-

si bilan bog‘liq. Qolaversa, ta’lim oluvchilarning istak xohishi ham bu jarayonni 

yo‘naltiruvchi kuchga ega. Shunday ekan, yurtimizda zamonaviy ta’limni tashkil 

etish jarayoni yoshlarimiz ehtiyoji va talablariga qay darajada mos kelmoqda. Ular 

zamonaviy ta’lim (bu o‘rinda oliy ta’lim nazarda tutilmoqda) qiyofasini qanday 

tasavvur qiladi? Quyida suhbatdoshlarimiz fikrlari vositasida mamlakatimizdagi 

zamonaviy ta’lim qiyofasi chizgilarini nazardan o‘tkazamiz.



Sog‘lom avlod uchun

 | 


11

 | 


2015

11

Ta’lim istiqbollari

O‘zbekiston Milliy universiteti biologiya 

fanlari professori, doktor Surayyo Dolimova 

esa bu darsni doskadan foydalangan holda 

tushuntirgan. Ya’ni DNKning buzilgan qism­

lari formulalarini yozib, qayerda qaysi bog‘ 

uzilishi va qaysi reparatsiyaning turi ekanligi­

ni doskaga yozib bergan. Va har birimizdan 

DNK reparatsiyasining hamma turini yodlab 

olishimizni talab qilgan. Bu orqali bizda man­

tiqiy xotira shakllangan, ya’ni qaysi bog‘ uzi­

lishi evaziga yoki qo‘shilishi sabab qaysi repa­

ratsiya vujudga kelishini yozib bera olamiz. 

Jarayonning organizmda kechish holatini 

maksimal darajada tushuntirish imkoniga ega­

miz. Bu esa o‘quv jarayonining to‘liq muvaf­

faqiyatini belgilaydi. 

Demak, optimal darajada darsni tashkil 

qilishda tanlangan metod eng katta ahamiyat­

ga ega, muhimi bilim va ko‘nikmani amaliyot­

da ham qo‘llay olish hisoblanadi. Mavzuning 

turiga qarab dars o‘tish uslubini tanlay olish 

juda muhim. 

Hozirgi kunda O‘zbekistonda ta’lim tizi­

miga qaratilayotgan e’tibor, modul tizimining 

barcha universitetlarda qo‘llanilayotgani kela­

jakda bilimi yetuk kadrlarning yetishishiga 

ishonch uyg‘otadi.



Diyor Imomxo‘jayev (jurnalist):

– Ta’lim berishning zamonaviy usullari­

dan keng foydalanish talaba va o‘qituvchilar 

uchun faqatgina qulaylik yaratibgina qolmay, 

ularning bilim va ko‘nikmalarini shakllantirish­

da ham muhim omildir.

O‘zbekistondagi ta’lim tizimi anchagina 

murakkabligi bilan ajralib turadi. Ammo bu­

ning samarasi xalqaro fan olimpiadalardagi 

ijobiy natijalarda namoyon bo‘lmoqda. Bizda 

fanlar chuqur o‘rgatiladi va xorijda tahsil olish 

jarayonida seziladiki, o‘zbekistonlik talabalar 

fanlarni nazariy o‘zlashtirish va umuman bilim­

lilik darajasida chet el talabalaridan qolish­

maydi. Xursand qiladigan tomoni, 12 yillik maj­

buriy ta’lim faqatgina savod chiqarish uchun­

gina xizmat qilmay, bir qator fanlardan dast­

labki tasavvurlarga ega bo‘lish yo‘lida muhim 

asosdir. Aniq va gumanitar fanlarning bir nech­

tasi maktab programmasidan joy olgani sabab 

faqatgina o‘rta maxsus ta’lim bilan cheklangan 

o‘zbekistonlik o‘quvchida ham o‘rta 

cha bi­

limga ega bo‘lish imkoniyati bor.



Ta’lim jarayonini zamonaviylashtirish va 

axborot texnologiyalarining so‘nggi yutuqlari­

dan foydalanish amaliy ko‘nikmalarga ega 

bo‘lishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ko‘p 

hollarda talabalarimizda nazariy bilim bilan 

cheklanib, ularni amaliyotga tatbiq etishda 

qiyinchilikka duch keladigan holatlar bordek 

tuyuladi. Laboratoriya xonalarining yetish­

masligi, oliy o‘quv yurtlarining yetarli daraja­

da kompyuterlashtirilmagani, ayrim universi­

tetlarda xorijiy talabalar yoki o‘qituvchilarning 

haddan tashqari kam ekanligini muammo si­

fatida ko‘rsatgan bo‘lardim. Talabalar alma­

shish dasturi yanada kengroq tatbiq etilsa, 

turli mamlakatlardan tashrif buyurgan iqti­

dorli talabalar o‘zlari bilan bir qator yangilik­

lar olib kirishadi. Bizda esa talabalarning xo­

rijda tahsil olishga bo‘lgan ishtiyoqlari ancha 

katta va ular haminqadar imkoniyatlardan foy­

dalanib kelishmoqda. 

Zamonaviy ta’limda axborot resurs mar­

kazining to‘liq kompyuterlashtirilishi, talaba­

larga leptop, planshet, internet kabilardan er­

kin foydalanish imkoniyatining yaratilishi, 

masofaviy ta’lim uchun sharoitlarning bo‘lishi 

juda muhim. O‘zim tahsil olgan xalqaro jur­

nalistika fakulteti dastlab tashkil etilganida, 

bo‘lajak xalqaro jurnalistlar 10 ta tildan birini 

tanlab olish imkoniyatiga ega edi. Fakultetda 

xorijiy kafedralar ham faoliyat yuritgan bo‘lib, 

ular talabalarning bilim darajasi oshishida 

alohida rol o‘ynardi. 

Bizda ta’lim berish sifati ancha yaxshi. 

Ammo moddiy texnik baza, umuman jarayon 

haqida gap ketganida qator ishlarni amalga 

oshirish kerakligi ko‘rinadi. Ko‘p hollarda ta’­

limga eng ko‘p yo‘nalayotgan qatlam abituri­

yentlar bo‘lib qolayotgani, oliy o‘quv yurti 

ta labasiga aylangan abituriyentda esa harakat 

kamayib ketayotgani ko‘zga tashlanadi. Bun­

dan shunday xulosa kelib chiqadiki, abituri­

yentlar o‘qishga kirish uchungina ter to‘kisha­

di, uni qay tariqa tamomlash haqida chuqur 

o‘ylab ko‘rishmaydi. Bu esa malakasiz kadr­

larning sun’iy ko‘payishiga olib kelishi mum­

kin. Menimcha, asosiy masala o‘qishga qan­



Sog‘lom avlod uchun

 | 


11

 | 


2015

12

Ta’lim istiqbollari

day kirish emas, uni qay sifatda yakunlash 

bo‘lishi ancha foydali. Bunda oliy ta’limni 

ko‘pchilik olishi va faqatgina saralab olingan­

larigina o‘qishni yakunlab, diplomli bo‘lishini 

tushunsa bo‘ladi. 



Download 390.42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling