Baxtiyor mengliyev

 
Test 
1. Kitob leksemasida nechta fonema mavjud? A) 5 B) 4 С) 3
D) fonema mavjud emas. 2. XX asr jahon tilshunosligidagi tub 
burilishi nima bilan belgilanadi? A) lison va nutqni farqlash
B) lison va nutqni yaxlit o‘rganish С) nutqni alohida o‘rganish
D) lisonning nutqiy voqelanishini tadqiq qilish. 3. Qaysi belgi unli 
fonemalarga xos emas? A) lablanmaganlik B) torlik С) kenglik
D) til oldilik. 4. Morfema qanday leksemalarga qo‘shiladi?
A) mustaqil B) nomustaqil S) alohida so‘zlarga D) leksemalarga 
qo‘shilmaydi. 5. Unli va undoshlar o‘zaro qaysi belgi asosida 
birlashadi? A) ovozga egalik belgisi bilan B) biryoqlama birlik 
ekanligi bilan S) shovqinlilik D) ikki paradigmaga kirishi bilan.
6. Qaysi belgi paradigma a’zolariga xos emas? A) o‘tkinchilik
B) barqarorlik S) umumiy belgiga egalik D) farqlilik. 
 
Glossariy 
fonetika – nutq tovushlarini o‘rganuvchi soha
nutq tovushi – so‘zlarning eshitiluvchi, nutq a’zosini bir holati 
bilan hosil bo‘ladigan moddiy tomoni 
89

---

tovushning akustik jihati – nutq tovushining eshitilish jihati 
tovushning fiziologik jihati – nutq tovushining hosil bo‘lish 
jihati 
tovushning sotsial jihati – tovushning ma’no farqlash jihati 
fonema – nutq tovushlarining lisoniy asosi 
fonetik paradigma – fonemalar sistemasi 
bir o‘lchovli ziddiyat – bir belgi asos bo‘lgan ziddiyat 
ko‘p o‘lchovli ziddiyat – bir necha belgi asos bo‘lgan ziddiyat 
muntazam ziddiyat – a’zolar o‘zaro o‘ziga xos belgilar 
asosida qarama-qarshi qo‘yiladigan ziddiyat 
ajralgan ziddiyat – bir belgining bo‘linishlari asosidagi 
zidlanish 
 
Adabiyotlar 
1. Ne’matov H., Bozorov O. Til va nutq. −Toshkent: 
O‘qituvchi, 1993.
2.Nurmonov A. Lingvistik belgi nazariyasi. – Toshkent: Fan, 
2008. 
3.Sayfullayeva R., Mengliyev B., Boqiyeva G. Hozirgi o‘zbek 
adabiy tili. – Toshkent: Fan va texnologiyalar, 2010. 
4.Tulenov J., G‘afurov Z. Falsafa. – Toshkent: O‘qituvchi, 
1997. 
5.Mirtojiyev M. O‘zbek tili fonetikasi. – Toshkent: Mumtoz 
so‘z, 2015.