«Bayanlar toplamı» mbs ha’m u’zliksiz oqıw bag’darlamasındag’ı oqıwshılardın’ baylanıslı so’ylewin o’siriwge tiyisli talaplardan kelip shıqqan halda du’zildi. Toplamdag’ı tekstler tematikalıq ta’repten ra’n’be-ra’n’

GRAMMATIKALIQ TAPSIRMALI BAYAN JAZIW USHIN TEKSTLER


Elim dep, jurtım dep yashagan insan
1360-jılda Mawerennaxrdı mongollar basıp aldı. Wa’layat beklerinin’ ko’bisi ma’mleketti taslap qashtı. Qalg’anları bolsa mongollar aldına barıp bag’ındı.
Temurbek bolsa xalıqtı o’z a’tirapına toplap, mongollarg’a qarsı gu’resti. Urıs on jıl dawam etti.
Urıs jılları Temurbek 62 ku’n zindanda tutkınlıqta jattı. Qol-ayag’ınan jaradar bolıp, bir o’mir azap shekti. Biraq eline, jurtına qıyanet qılmadı. Ba’rha xalıq penen birge boldı.
Temurbek uzın boylı, tik deneli, ken’ man’laylı edi. Ol ju’da’ ku’shli, aq-qızıl ju’zli ha’m qol-ayaqları ku’shli bolg’an. Saqallı, qasları qalın’ edi.
Ol qorıqpas, batır, ma’rt adamlardı unatar edi. (92 so’z)


Imla: a’tirapına, uzın, qıyanet, aq-qızıl, qol-ayaqları so’zleri u’stinde islenedi.
Analiz: Gu’rrin’nin’ birinshi bo’liminde ne su’wretlengen? Mongollarg’a qarsı kim gu’resti? Urıs jıllari Temurbek qanday awhalga tu’sti ha’m ne qıldı? Temurbektin’ sırtqı ko’rinisi qanday? Ol qanday adamlardı unatar edi?
Reje:
1. 1360-jıldag’ı waqıya.
2. Mongollarg’a qarsı gu’res.
3. Urıs jıllarında Temurbek.
4. Temurbektin’ sırtqı ko’rinisi.
5. Ol unatqan adamlar.
Tayanısh so’zler: Mawerennaxr, tutqınlıq, jaradar, azap, qıyanet.


Mın’ altın
Bir ku’ni atam mag’an qoylardı satıp keliwdi tapsırdı. Men qoylardı Samarqand bazarında mın’ tillag’a sattım. Son’ bazardı aylandım. Bazarda qolında qosıq jazılg’an qag’azdı uslap turg’an qa’lenderdi ko’rip qaldım. Qa’lender kimde-kim usı jazıwdın’ qa’dirine jetip, mın’ tillag’a alsa, du’nyanın’ aqırına jetiwin ayttı.
Men qa’lenderge mın’ tilla berdim. Ol qag’azdı berip atırıp, onı atamnın’ aldına barg’anımda ashıwımdı ayttı. Qag’azdı atam ashıp oqıdı. Onda jaqsılıq penen at qaldırıw aytılg’an eken.
Atam mın’ altıng’a alıng’an hikmetke a’mel qılıwımdı ayttı. Men atamnın’ aytqanların orınlawg’a so’z berdim. (82 so’z)