«Bayanlar toplamı» mbs ha’m u’zliksiz oqıw bag’darlamasındag’ı oqıwshılardın’ baylanıslı so’ylewin o’siriwge tiyisli talaplardan kelip shıqqan halda du’zildi. Toplamdag’ı tekstler tematikalıq ta’repten ra’n’be-ra’n’

Imla: Bas ha’riplerdin’ jazılıwı esletiledi. Samarqand, tilla, aqırına, hikmetke, so’z berdim so’zleri u’stinde islenedi.
Analiz: Tekst oqıp u’yrenilgennen son’, qoydı kim satqanlıg’ı, kim bazar aylang’anın anıq ko’rsetiw ushın at (Temurbek) tan’lanadı. Son’ to’mendegi sorawlarg’a juwap alınadı:
Temurbek ne ushın Samarqand bazarına bardı? Ol bazarda kimdi ko’rdi? Qa’lender ne dedi? Temurbek mın’ tillanı ne qıldı? Ol nelerdi orınlawg’a so’z berdi?
Tapsırma:
1. Tekstti III shaxs tilinen aytıp berin’.
2. Shaxstı anıq ko’rsetiw ushın tan’lang’an attan paydalanın’.
3. Gu’rrin’nin’ 4-5-bo’limine tema tabın’.
4. Du’zgen rejen’iz tiykarında III shaxs tilinen bayan jazın’.
Reje:
1. Temurbek qoy sattı.
2. Temurbek qa’lenderdi ko’rip qaldı.
3. Qa’lenderdin’ so’zi.
4. …
5. …
Rejeni dawam etin’.
Tayanısh so’zler: Temurbek, hikmet, so’z berdi.


O’Z BETINSHE DU’ZILGEN REJE TIYKARINDA TEKST MAZMUNIN QISQARTIP BAYAN JAZIW USHIN TEKSTLER

4-klassta bayannın’ bul tu’ri oqıw jılının’ II yarımında qollanılıwı maqsetke muwapıq. Sebebi, bu waqıtta birinshiden, oqıwshılar ja’ma’a’t tu’rde qısqartıp bayanlawdı u’yrengen boladı. Ekinshiden, bayannın’ bul tu’ri ko’birek erkinlikti talap etedi.

Jaqsı doslar
Jasıl tog’ayda bir kishkene Ayıwsha bar eken. Ol ju’da’ shıraylı, oyınshıqqa uqsar eken. Onın’ en’ jaqsı dostı Tiyin eken. Olar ju’da’ tatıw eken.
Bir ku’ni Tiyin dostı ayıwshanı tog’aydan izlep taba almaptı. Ol ne islerin bilmey, qapa bolıp ko’p jılaptı. Usı waqıtta bir kesirtke Tiyinnin’ aldına kelip, ayıwshanı an’shı tutıp, awılg’a alıp ketkenin aytıptı. Tiyin jılawdan toqtap, an’shılardın’ u’yine qaray jol alıptı. Tiyin qarasa, dostı ayıwsha an’shının’ skladında qamalıp jatqan eken. An’shılar bolsa maza qılıp biyma’lel awqatlanıp atırg’an eken. Bul haldı ko’rgen Tiyin an’shılarg’a sezdirmesten, da’rriw skladtın’ to’besine shıg’ıptı. Skladtın’ ishine tesik ashıptı. Tesikten skladtın’ ishine quyash nurı tu’sipti. Quyash nuri tu’skenin ko’rip Ayıwsha to’bege qaraptı. Ol jerde turg’an dostı Tiyindı ko’ripti. Ayıwsha bir a’mellep joqarıg’a shıg’ıp alıwg’a ha’reket qılg’an eken, Tiyin onı tartıp alıptı. Ayıwsha quwanıp:
- Jaqsı dos dostının’ basına is tu’skenda sınalar eken, - depti ha’m Tiying’a raxmetler aytıptı. (140 so’z)


Ko’rsetpe: Oqıtıwshı tekstti birinshi ma’rte oqıp beredi. Oqıwshılar kitaptan baqlap baradı. Son’ tekstti ishlerinde oqıydı. Imlası, ma’nisi qıyın bolg’an so’zler anıqlanadı ha’m tu’sinigi beriledi. Son’ tekst mazmunı bir-eki oqıwshıg’a aytıp beriledi. Analiz o’tkeriledi. Kerekli, kereksiz orınlar ajıratıladı. Ja’ma’a’t bolıp reje du’ziledi. Sabaqlıqlar jawıp qoyıladı. Reje tiykarında oqıwshılar aytıp beredi. Reje bo’limlerine juwap bos o’zlestiriwshi oqıwshılardan alınsa, maqsetke muwapıq boladı. Sonnan son’ bayan jazıwg’a ruxsat etiledi. (Bayan 75-80 so’z ko’leminde jazılıwı mu’mkin)