Bazalt minerali asosida termik destruksiyaga chidamli polimer kompozitsion materiallar olish, ularning fizik-mexanik xossalari va tuzilishini fizik-kimyoviy usullar yordamida tadqiq qilish” 70530101 – “Kimyo

3.17-jadval
Nanokompozitlarning elastiklik moduli va siqilishdagi majburiy elastiklik moduli chegarasi qiymatlari

Kompozitsiya tarkibi		elastiklik moduli YE, MPa	Siqilishdagi majburiy moduli chegarasi σu,MPa
PY-342 dastlabki		310	20
PY-342/BT		493	24
PY-342/TEAS/BT		675	24
PY-342/PEMA/TEAS/BT		684	26

3.18-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, to‘ldiruvchilar tutmagan dastlabki polimerlar namunalari elastiklik modulining past (314 MPa) ko‘rsatkichlarini namoyon qiladi. Nisbatan yuqori elastiklik modulini

PA-6 asosida olingan PA-6/PEMA/TEAS/BT tarkibli kompozit namoyon qiladi.Ushbu kompozitning elastiklik moduli 688 MPa ga teng.
Barcha namunadagi to‘ldiruvchilar bilan to‘ldirilgan nanokompozitlar dastlabki to‘ldirilmagan polimerga nisbatan yuqori elastiklik modulini namoyon qiladi.
3.18-jadval
Nanokompozitlarning elaktiklik moduli va siqilishdagi majburiy elastiklik moduli chegarasi qiymatlari

Kompozitsiya tarkibi		elastiklik moduli YE, MPa	Siqilishdagi majburiy moduli chegarasi σu,MPa
PA-6 dastlabki		314	22
PA-6/BT		497	26
PA-6/TEAS/BT		679	27
PA-6/PEMA/TEAS/BT		688	28

3.19-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, to‘ldiruvchilar tutmagan dastlabki polimerlar namunalari elastiklik modulining past (312 MPa) ko‘rsatkichlarini namoyon qiladi. Nisabatan yuqori elastiklik modulini

PP asosida olingan PP/PEMA/TEAS/BT tarkibli kompozit namoyon qiladi.Ushbu kompozitning elastiklik moduli 686 MPa ga teng.
Barcha namunadagi to‘ldiruvchilar bilan to‘ldirilgan nanokompozitlar dastlabki to‘ldirilmagan polimerga nisbatan yuqori elastiklik modulini namoyon qiladi.
3.19-jadval
Nanokompozitlarning elaktiklik moduli va siqilishdagi majburiy elastiklik moduli chegarasi qiymatlari

Kompozitsiya tarkibi		elastiklik moduli YE, MPa	Siqilishdagi majburiy moduli chegarasi σu,MPa
PP dastlabki		312	21
PP /BT		495	25
PP /TEAS/BT		677	26
PP /PEMA/TEAS/BT		686	27

3.20-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, to‘ldiruvchilar tutmagan dastlabki polimerlar namunalari elastiklik modulining past (311 MPa) ko‘rsatkichlarini namoyon qiladi. Nisabatan yuqori elastiklik modulini

PVX asosida olingan PVX /PEMA/TEAS/BT tarkibli kompozit namoyon qiladi. Ushbu kompozitning elastiklik moduli 685 MPa ga teng.
Barcha namunadagi to‘ldiruvchilar bilan to‘ldirilgan nanokompozitlar dastlabki to‘ldirilmagan polimerga nisbatan yuqori elastiklik modulini namoyon qiladi.
3.20-jadval
Nanokompozitlarning elaktiklik moduli va siqilishdagi majburiy elastiklik moduli chegarasi qiymatlari

Kompozitsiya tarkibi		elastiklik moduli YE, MPa	Siqilishdagi majburiy moduli chegarasi σu,MPa
PVX dastlabki		311	21
PVX /BT		494	26
PVX /TEAS/BT		676	27
PVX /PEMA/TEAS/BT		685	29

Majburiy elastiklik chegarasi to‘ldiruvchi bilan to‘ldirilgan namunalarda kam miqdorda o‘zgaradi, lekin barcha hollarda dastlabki polimer uchun σu nanokompozitlarga nisbatan kichik qiymatga ega.
Bu qiymatlar shundan dalolat beradiki, to‘ldirilgan polimerlar yuqori qiymatli kuchlanish ta’sirida o‘zining qattiqligini va barqaror shaklini saqlab qoladi.
Ushbu ishda relaksatsiya jarayonining kuchlanishini doimiy deformatsiyada (3%) bir tomonlama siqish sharoitida olib borildi. Deformatsiya siqilish egrilarini o‘lchashdan keyin 3% qilib olindi, bu esa ushbu deformatsiyada kuchlanish kattaligi majburiy siqilish elastikligiga nisbatan taxminan 2/3 tashkil etadi va namuna majburiy siqilish elastikligiga o‘tguncha amorf kristall holatda ya’ni yumshash holatida bo‘ladi.
Shuningdek, namunalarni siqilishdagi elastiklik xususiyatlarini o‘rganishda nanokompozitlarning relaksatsion xossalarining to‘ldiruvchi konsentratsiyasiga, modifikator konsentratsiyasiga, to‘ldiruvchi turiga bog‘liqlik xossalari ham o‘rganildi:
Namunalarni yuklash tezligi 0,75 mm/min.ni tashkil etdi. Poliamid asosidagi kompozitlarning relaksatsion xossalariga to‘ldiruvchi turining ta’sirini quyidagi tarkibli kompozitlar xossalarini solishtirish orqali o‘rganildi: 1) PA-6/PEMA/TEAS/VK; 2) PA-6/PEMA/TEAS/BT; 3) PA-6/PEMA/TEAS/VT;
3.9-rasmda dastlabki poliamidning relaksatsion xossalari bazalt bilan to‘ldirilgan poliamid xossalari bilan solishtirilgan, bunda to‘ldirilgan poliamidning relaksatsiya egrilari to‘ldirilmagan poliamidga nisbatan ancha yuqoriligi ko‘rsatilgan. Bundan ko‘rinadiki, dastlabki poliamidda eng past yuklanish kuzatilsa, eng yuqori yuklanish esa quyidagi kompozitsiyalarda PA-6/PEMA /TEAS/BT kuzatiladi.