Бегленов Нукусбай Даyлетниязович " Хизматлар соҳасида маркетинг коммуникацияларидан фойдаланиш ва уни ривожлантириш истиқболлари (Қорақалпоғистон Республикаси мисолида)" мавзусидаги"

Маркетинг коммуникациялари самарадорлиги









Public relations функциялари
(RACE - Research (тадқиқ қилиш), Action (ҳаракат), Communication (мулоқот), Evaluation (баҳолаш)


1.2.8-расм. Хизматлар соҳасида маркетинг коммуникациялари самарадорлигини оширишда маркетинг коммуникацияларининг янги тизимидан фойдаланиш механизми²¹.

Хизматлар соҳасидаги субъектлар томонидан маркетинг коммуникациялари самарадорлигини оширишда қўллашнинг биз таклиф этган янги тизимидан фойдаланиш механизми доирасида дастлаб 6 та алгоритмдан иборат бўлган ходимлар аппаратини бошқариш жараёни амалга оширилади. Бундан кейин ходимлар олдига хизматлар кўрсатиш, уларни сотиш бўйича зарур бошқарув таъсирлари кўрсатиш босқичлари амалга оширилиб, бу жараёнда ходимлар мижозлар билан ишлаш тизими (Public relations)нинг барча имкониятларини ишга солишлари керак бўлади. Ўз навбатида Public relations нинг имкониятларини тўла юзага чиқаришда унинг RACE тизими салоҳиятидан фойдаланиш яхши натижаларга олиб келишини таъкидлаб ўтамиз. Шунингдек, реклама ва сотишни рағбатлантириш каби элементлардан фойдаланиш ҳам муҳим бўлиб, унинг самарадорлиги фирма ходимларининг Public relations элменти хусусиятларидан унумли фойдаланишларига боғлиқ бўлади.

1.3. Хизматлар соҳасида маркетинг коммуникациясини жорий этишнинг илғор хорижий тажрибалари
Бугунги кунда хорижий мамлакатлардаги кичик бизнес субъектлари учун товар ёки хизматларни сотиш мажмуаси замонавий маркетинг стратегиясининг аҳамияти муҳим бўлган бир қисмига айланган. Бу ерда гап хорижий кичик бизнес субъектларининг бозор фаолиятидаги яхлит методология ҳақида бориб, бунда товар (хизмат)ларнинг фукнцияларини такомиллаштириш, истеъмолчиларга таъсир ўтказиш, талаб ва сотишни рағбатлантириш тизими, товар (хизмат)ларни бозорда олға суришнинг самарали каналлари, маркетинг коммуникацияларини (биринчи ўринда - реклама фаолиятини) ривожлантириш, фирманинг маркали стратегиясини яратиш ва кенгайтириш, мослашувчан нарх сиёсати бўйича усулларнинг бой тўплами ҳақида боради. Шу ерда таъкидлаб ўтиш керакки, хорижий мамлакатларда кичик бизнесда, айниқса, хизматлар кўрсатиш соҳасида маркетинг бошқаруви тажрибаси минтақавий ўзига хосликларга таянади.
Товар (хизмат)ларни бозорда олға суриш тизими кичик бизнес субъектларининг бозор фаолиятини ривожлантиришга асосланади. Бунда маълум бир фирманинг ходимларига, ҳақиқий ва потенциал истеъмолчиларга (мақсадли бозорга), маркетинг воситачиларига, таъминотчиларга, шунингдек, олий давлат бошқаруви органларига (қулай иш режимида ишлаш имкониятига эга бўлиш учун) йўналтириладиган маркетинг коммуникацияларининг таҳлили долзарб бўлиб саналади.
Маркетинг мажмуасидаги энг муҳим элементлардан бири бўлиб ҳисобланиш билан бирга маркетинг коммуникациялари тизими якуний ҳисобда фирмадаги умумий маркетинг мақсадларига эришишга ёрдам беради. Шунинг учун ҳам маркетинг коммуникациялари мақсадлари маркетинг мақсадлари тизимининг органик бир қисми сифатида олиб қаралиши лозим. Мақсадларнинг бу тизимида энг асосийлари бўлиб фирманинг бозордаги барқарор ҳолатини таъминлаш, унинг фойдаси ўсиб боришини ва максималлашиши стратегиясини амалга ошириш ҳисобланади - уларга нисбатан маркетинг коммуникациялари алоқалари буйсунган хусусиятда бўлади.
Маркетинг коммуникациялари мақсадлари мураккаб иерархик тизимни ҳосил қилади. Унда талабни шакллантириш ва сотишни рағбатлантириш кабилар асосий аҳамиятга эга бўлади. Коммуникациялар йўналишларини, реклама сиёсатини, нарх белгилашни, савдо маркасини танлаб олиш фирма фаолиятининг кўплаб омилларига, унинг типига, бозордаги сегментига, ишлаб чиқарилаётган товар (кўрсатилаётган хизмат)ларнинг ўзига хосликларига, коммуникациялар адресатларининг хусусиятларига, бозорда айни вақтда юзага келган конкрет шарт-шароитларга ҳамда бошқа кўплаб омилларга боғлиқ бўлади. Ўз навбатида маркетинг коммуникациялари мақсадларини танлаб олиш кўп жиҳатдан уларга эришиш учун қўлланиладиган воситаларни ҳам белгилаб беради. Бу масалалар товар (хизмат)ларни бозорда олға суришнинг хорижий тажрибаларида ўзининг яққол аксини топгандир.
Товар (хизмат)ларни бозорда олға суришстратегиясининг дастлабки босқичи бўлиб бозорни ҳар бири бўйича турли хил товар (хизмат)лар зарур бўлиши мумкин бўлган ва демак, таъсир кўрсатишнинг ҳам турли хил методлари лозим бўладиган истеъмолчиларнинг аниқ гуруҳлари бўйича ажратиб чиқиш, яъни, бозорни сегментлаш ҳисобланади.
Сегментлаш ўтказилганидан ва ҳар бир сегмент имкониятларини аниқлагандан сўнг фирма ўзи иш олиб борадиган ҳамда товар (хизмат)ларни олға суриш стратегиясини амалга оширадиган битта ёки бир нечта сегментларни танлаб олиши зарур. Бунинг учун сегментларнинг жозибадорлигини баҳолаш ва буларнинг барчасини ўз мақсадлари ҳамда ресурслари билан таққослаб чиқиш керак бўлади. Бундан кейин фирма мақсадли бозорда товар (хизмат)ларни олға суришда нечта ва қайси фарқли жиҳатлардан фойдаланишни белгилаб олиши лозимдир. Позициялаш стратегиясини белгилаб олгандан кейин фирма товар (хизмат)ларни олға суриш дастурининг ўзини ишлаб чиқишга киришиши мумкин.