Беморларни с раб-суриштириш


Download 0.85 Mb.
bet5/11
Sana01.05.2023
Hajmi0.85 Mb.
#1420116
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
2.Bemorlarni surab-surishtirish

БЕМОРНИ УМУМИЙ КУЗДАН КЕЧИРИШ
Беморни куздан кечириш объектив текширишнинг дастлабки ва энг мухим усулидир. Касалликнинг бир катор белгилари: тери рангининг узгариши, куз соккасининг буртиб чикиши, томирлар пульсацияси, бемор гавдаси айрим кисмларининг ортикча харакати ёки харакатсизлиги, турли шишлар, тошмалар ва шунга ухшаш белгилар касалликни аниклашда шифокорга катта ёрдам бериши мумкин.
Кадим замонлардаёк табиблар бошка текшириш усул-лари булмагани сабабли факат беморни куздан кечириш натижаларига асосланиб, хасталикни аниклаганлар. Юкорида айтиб утилганидек, беморни куздан кечириш уни сураб-суриштириш вактидаёк бошланиши, врач авва-ло унинг ташки куриниши ёшига мос келиш-келмаслигига, узини тутиши ва рухий холатига сухбат давомида бахо бе-риб бориши ва бу узгаришларнинг сабаби нимада булиши мумкинлиги хакида уйлаши лозим. Бу борада шифокорнинг кузатувчанлиги катта ахамиятга эга.
Беморни текширишда факат куздан кечириш билан кифояланиб колмасдан, ундан келаётган хидга хам эътибор берилади, масалан уремияда бемордан аммиак хиди, диа­бетик комада анис олмаси (ёки ацетон) хиди, упканинг йирингли ва чириш билан кечадиган касалликларида бадбуй хид сезилиши мумкин.
Беморни умумий куздан кечириш хам маълум режа ва тартиб асосида олиб борилади. Бунда хона яхши ёритил-ган, иссик, бемор иложи борича ечинтирилган булиши ке-рак. Шундан сунг маълум кетма-кетликда аввал беморни
умумий, сунгра гавдасининг айрим кисмлари (бош, юз, буйин, тана, оёк-куллар) куздан кечирилади. Умумий куздан кечириш натижасида беморнинг ахволи, бемор-нинг хуши ва рухияти, унинг холати, гавда тузилиши, юз ифодаси ва кузлар, тери ва ташки шиллик пардалар, сочлар ва тирноклар, суяклар, мушаклар, бугимлар, лимфа тугунларининг холати ва хоказолар аникланади.
Беморнинг умумий ахволи жуда огир, огир, уртача ва енгил булиши мумкин. Куздан кечириш натижасида бир куришда беморнинг умумий ахволини хар доим хам тугри бахолашнинг иложи булмайди. Бунинг учун аввало, унинг хуши ва рухиятига, тушакдаги холатига, юз ифодасига ва бошка белгиларга эътибор бериш лозим.
Беморнинг эс-хуши аник ва ноаник булиши мумкин. Агар бемор теварак атрофдаги вокеаларга аник бахо бера олса, унга берилган саволларга тугри жавоб берса, унинг эс-хуши жойида деб хисобланади. Беморнинг хуши ва рухий холатининг бузилиши бир неча хил булиши мумкин.
Ступор— эсанкираган холат, бемор худди донг котиб колгандек ёки ухлаётгандек туюлади, савол­ларга кечикиб, купинча нотугри жавоб беради ва яна уша захоти уйкуга кетади.
Сопор (зорог) холатида бемор эс-хушини анча йукот-ган, чукур уйкуда булади. Агар уни каттик чакириб ёки гавдасини кимирлатиб уйготилса, бир оз уйгонгандек буладию, дарров яна уйкуга кетади. Саволларга деярли жавоб бермайди.
Кома (согла) — чукур уйку холати, бемор бутунлай хушсиз булади, товушни эшитмайди, огрикни сезмайди, рефлекслар йуколиб, мушаклар бушашади. Келиб чикиш сабабига кура, кома бир неча хил булади (кандли диабет касаллигида — гипер ва гипогликемии кома, диффуз жи-гар касалликларида (циррозда) — жигар комаси, буйрак етишмовчилигида — уремик кома, алкоголь билан за-харланганда — алкоголь комаси, бош мияга кон куйил-ганда — апоплексик кома, эпилептик кома ва бошкалар).
Бундан ташкари, баъзи юкумли касалликларда, турли моддалар билан захарланганда беморларда марказий асаб системасининг кузгалиш холлари хам юз беради. Бу-лар алахлаш ва галлюцинациялар тарзида намоён булади. Алахлаш вактида беморнинг эс-хуши тормозланган булиб, у турли булган-булмаган гапларни тапира бошлайди, бакиради, тушакдан туриб кетади, турли галлюци­нациялар юзага келади. Галлюцинациялар эшитиш
(кулогига хар хил товушлар эшитилиши), куриш (кузга турли нарсалар куриниши), танада турли хисларнинг се-зилиши (чумоли юриши, игна санчилиши ва бошк.) тарзи-да намоён булиши мумкин.
БЕМОРНИНГ Х.ОЛАТИ
Бемор фаол, сует ва мажбурий холатда булиши мум­кин. Агар бемор уз-узига хизмат кила олса, юрса, узи овкатлакса, унинг холати фаол хисобланади. Сует холатда беморлар факат ётадилар, мустакил утира олмайдилар, хатто уз холатларини хам узгартира олмайди-лар. Беморнинг мажбурий холати турли-туман булиши мумкин за бу холат унинг какси аъзо ва системаси касал-ланганлигига боглик булади.Одатда беморлар узлари учун кулай, сал булсада, ахволларини енгиллаштирувчй холатни эгаллашга харакат киладилар. Тажрибали шифокор беморнинг тушакдаги холатига караб хам касаллик тугрисида узида маълум фикр хосил килади. Масалан, упка касалликларида беморлар касал томонларини босиб ёнбошлаб ётишга харакат киладилар, чунки бунда шикастланмаган упканинг харакатланиши осонлашади, бронхиал астма хуружи тутганда беморлар тушакда утириб, бир оз олдинга энгашиб, куллари билан каттик жойга тиралиб турадилар. Бундай холатда улар ёрдамчи мушакларни нафас олиш актида катнашишга мажбур киладилар.
Юрак етишмовчилиги кайд этилган беморлар тушакда одатда бошларини баланд куйган ёки утирган, оёкларини пастга осилтирган холатда'буладилар. Бу билан улар ки-чик кон айланиш доирасида кон туриб колйшини камайти-радилар, чунки бунда кон купрок оёкларда тупланади ва диафрагманинг харакати осонлашади. Юраклари анчагина катталашган беморлар унг ёнбошларида ётишга харакат киладилар, чунки чап ёнбошда ётсалар юрак сикилиб, унинг харакати кийинлашади ва хансираш кучаяди.
Экссудатив перикардит касаллигида беморлар олдин­га энгашиб утирадилар ёки тизза-тирсак холатида ётади­лар ва бу билан юрак харакатини енгиллаштирмокчи буладилар.
Меъда ва ун икки бармок ичак яраси, уткир панкреа­тит хуружида беморлар куллари билан кориннинг огриётган ерини босиб энгашиб утирадилар (тизза-тирсак
холати) ёки коринлари билан ётиб оладилар. Аксинча ап­пендицит хуружида (куричак усимтасининг яллигла-ниши), меъда ёки 12 бармок ичак яраси ёрилиб кетганда, паранефрит касаллигида беморлар оёкларини чанок-сон ва тизза бугимида букиб ётадилар.
Менингит касаллигида беморлар оёкларини тизза бугимида букиб, бошларини оркага ташлаган холатда ётадилар. Стенокардия ва облитерацияловчи (торайти-рувчи) эндоартериит хуружида беморлар юришдан тухтаб, тик турган холда хуруж утишини кутиб турадилар.

Download 0.85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling