Berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik univеrsitеti “elektrenergetikasí” kafеdrasí

4.3. Ólshew qurílmalarín qíyaslawǵa texnikalíq hújjetler

Metrologiyalíq qadaǵalawdíń formalarínan biri ólshew qurílmalarín qiyaslaw esaplanadí. Ólshew qurílmalarín qiyaslaw dep metrologiyalíq idora tárepinen ólshew qurílmalarí qáteliklerin aníqlaw hám oníń qollawǵa jaramlíǵín belgilewge aytíladí. Qollawǵa jaramlí dep qiyaslaníwí qiyaslaw usíllarí hám qurílmalarína normativ hújjetler talaplarína muwapíq orínlanǵan ólshew qurílmalarí tán alínadí.

Isshi hám úlgi ólshew qurílmalarín qiyaslaw usíllarí hám qurallaríníń mámleket standartlarí SDT standartí talaplarína muwapíq orínlaníwí shárt.
Qiyaslaw usíllarí hám qurílmalarí standartlarí qiyaslawshí ólshew qurílmalarí jaramlílíǵí máselesin sheshiw ushín jeterli bolǵan, qiyaslaníwí shárt bolǵan, hám qiyaslaw jumíslaríníń eń kem hárejetlerde eń kóp nátiyjeligin támiynlewshi zárúr minimum metrologiyalíq parametrlerin óz ishine alíwí shárt.
Usí standartlarda belgilengen qiyaslaw usíllarí mámleketler aralíq qiyaslaw sxemalarína mas bolǵan mámleket standartlarínda kózde tutílǵan usíllarǵa muwapíq bolíwí shárt.
Qiyaslaw usíllarí hám qurílmalarí standartlarída usí qurílmalarga tiyisli bolǵan mámleket standartlarída talaplarí belgilengen yamasa mámleket sínawínan ótken hám mámleket rееstrine kiritilgen qiyaslaw qurílmalarí qollaníwí shárt.
Qiyaslaw usílí hám qurílmalarí atalíwí ol tiyisli bolǵan (usí halda ÓDT ga) standart komplеksi atalíwínan, standartlastíríw obekti atalíwínan hám oníń túri atalíwínan ibarat bolíwí shárt.
Máselen: “Ólshewler birligin támiynlew mámleket sistemasí. Asbapsazlíq mikroskoplarí. Qiyaslaw usíllarí hám qurílmalarí.”
Standart kiriw bólimi hám tómendegi buwínlarín óz ishine alíwí shárt:
- qiyaslaw opеratsiyalarí;
- qiyaslaw qurílmalarí;
- qiyaslaw shártleri;
- qíyaslawǵa tayarlíq;
- qiyaslawdí ótkeriw;
- bahlaw nátiyjelerini islew;
- qiyaslaw nátiyjelerin rasmiylestiriw.
Kirisiw bóliminde standart nege tiyisliligin kórsetiledi, yaǵniy ólshew qurílmalarí atalíwí hám olardíń normativ – texnikalíq xarakteristikalarí hám ol olardíń qiyaslaw usíllarí hám qurílmalarín ornatíwí kórsetiledi.
“Qiyaslaw opеratsiyalarí” bólimi qiyaslaw waqtínda ótkiziliwi shárt bolǵan opеratsiyalar atamalarí dizimin óz ishine alíwí shárt, yaǵniy qiyaslaw opеratsiyalarí qiyaslaw protsesin júritiw maqsetke muwapíq bolǵan izbe-izlikte kórsetiledi.
“Qiyaslaw qurílmalarí” bólimi qiyaslaníp atírǵan ólshew qurílmalarí metrologiyalíq paramеtrlerine tásir qílatuǵín fizikalíq shamalar dizimin óz ishine alíwí shárt. Tásir qílatuǵín shamalarǵa tómendegiler kiredi: átrapdaǵí hawa temperaturasí, íǵallíǵí hám basímí; qiyaslaw waqtínda qollanílatuǵín ortalíq temperaturasí, basímí hám fizikalíq – хimiyalíq qásiyetleri; tok támiynati jiyligi hám kernewi; terbelis hám silkiniwi; magnit hám elеktr maydanlarí; garmonikalar quramí; erkin túsiw tezleniwi hám usí kibiler.
“Qíyaslawǵa tayarlaw” bólimi qiyaslawdí ótkeriwden aldín ámelge asírílatuǵín tayarlaw isleri dizimin hám olardí orínlaw usíllarín (asbaplardí nolge ornatíw, qiyaslaníp atírǵan asbaplardíń shídamlíǵí, juwíw, mayín artíw, ísítíw hám usí k.) óz ishine alíwí shárt.
“Qiyaslawdí ótkeriw” bólimi: sírtqí kórik, sinap kóriw, metrologiyalíq parametrlerin aníqlaw kishi bólimlerin óz ishine alíwí shárt.
“Bahlawlar nátiyjelerin islew” bólimi bahlawlar nátiyjelerin islew usíllarín standartǵa kiritiwi shárt.
“Bahlawlar nátiyjelerin rasmiylestiriw” bólimi ólshew qurílmalarí mámleket hám idoralíq qiyaslaw nátiyjelerin rasmiylestiriw boyínsha talaplardí óz ishine alíwí shárt.
Qiyaslawdíń jaqsí nátiyjeleri tamǵa basíw hám qiyaslaw haqqínda guwahnama beriw jolí menen rasmiylestiredi, jaman nátiyjelerde tamǵalar biykar qilinadi hám ásbaptíń jaramsízlíǵí haqqínda maǵlíwmat beriledi.