Berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik univеrsitеti “elektrenergetikasí” kafеdrasí

13.2 Úlgi ólshew qurílmalarín jaratíw hám attеstatsiyalaw (qiyaslaw)ǵa qoyílatuǵín ulíwma talaplar.

Úlgi sípatínda qollawǵa mólsherlengen ólshew qurílmalarín metrologiyalíq attеstatsiyalawdí:

- paydalaníwga kiritiwden aldín;
- ońlawdan soń;
- paydalaníw protsesinde razryad ózgeriwi zárúr bolǵanda ótkizedi.
Úlgi ólshew qurílmalarí sípatínda paydalaníw ushín mólsherlengende Mámleket metrologiyalíq attеstatsiyasínan ótkiziledi:
- mámleket metrologiyalíq xizmeti idaralarída;
- dáslepki sípatta qollawǵa mólsherlengen ólshew qurílmalarína yuridikalíq shaxslar metrologiyalíq xizmetlerde;
- ólshew qurílmalarín asbapsazlíq kárxanalarínda, soníń menen shet shólkemler ushín ólshew qurílmalarí ońlawín orínlawshí kárxanalarda dárejelewde úlgi sípatínda qollawǵa mólsherlengen ólshew qurílmalarína shártdir.
Úlgi ólshew qurílmalarni (NWV) olardan paydalaníw duríslíǵín, isletiwde isenimligin támiynlewshi sharayatlarda qollaw hám saqlaw hámde tek ǵana qiyaslaw ushín qollaw zárúr.
Bul basqíshlarda attеstatsiyalaw waziypalarí túrlishe. Paydalaníwǵa kiritiwden aldín, paydalaníwdíń qandayda bir sharayatlarínda WV níń NWV sípatínda qollaníw imkaniyatlarí baxalanadí hám oníń paydalaníw qaǵiydalarí bеlgilenedi. Soníń ushín WV metrologiyalíq xarakteristikalaríniń qiyaslaw sxemasí hám qiyaslaw metodikasína normativ texnikalíq hújjetler talaplarína muwapíqlígí tekseriledi, NWV qáteligi izertlenedi, qiyaslawlarara aralíqtí belgilewshi razryad beriledi, eger bar bolmasa qiyaslaw metodikasí tastíyíqlanadí. WV ońlawdan shíǵarílǵanda NWV qáteligi izertlenedi. Ońlawdan soń NWV qáteligin izertlew hám biykar etiw sebeplarin analiz qílíw, WV níń úlgi sípatínda qollaw múmkinligi haqqínda qabíl qílínǵan qarardí qayta kórip shíǵíwga zárúrat joqlíǵína isenim payda qílíw zárúr. Bunda WV turaqlí emesligi haqqínda jíynalǵan xabardí esapqa alǵan halda jańa qiyaslawlarara aralíqtí belgilew de zárúr. Eger metrologiyalíq attеstatsiyalaw paydalaníp atírǵan tańlap alínǵan NWV razryadín ózgertiriw maqsetinde ótkizilse, eń aldín NWV turaqlí emesligin bahalaw hám oníń qáteligin izertlew, sońra NWV oní nusqasiníń jańalaw? joqaríraq talaplarǵa muwapíqlíǵín belgilew, razryad beriw hám qiyaslawlarara aralíqtí belgilew zárúr.
Óziníń metrologiyalíq waziypasína kóre NWV ekilemshi Etalonlardan ayírmashílíq qilmaydi – ayírmashílíq olardíń qiyaslaw iеrarхiyasínda tómende túríwínda, solay eken, olardíń aníqlíqqa qoyílatuǵín talaplar qatańlaw. Olar Etalonlar kibi individual tastíyíqlaníwǵa mútáj. Bunday tastíyíqlaw formasí WV níń úlgi sípatínda metrologiyalíq attestatsiyalaníw esaplanadí. Biraq, bir ǵana atap ótiw kózde tutíladí – ólshew qurílmalarín NWVga standart yamasa TSH boyínsha shíǵarílǵan, dеmak oníń NWV sípatínda paydalaníw múmkinligi haqqíndaǵí másele mámleket sínawlarín ótkeriw waqtínda sheshilgen hallarda metrologiyalíq attеstatsiyalaw birlemshi qiyaslaw menen almast`íríladí.
Úlgi ólshew qurílmalarín olardan paydalaníw duríslíǵín, isletiwde isenimligin támiynlewshi sharayatlarda qollaw hám saqlaw hámde tek ǵana qiyaslaw ushín qollaw zárúr.