Biokimyo va molekulyar biologiya

 
3. Akrolein reaksiyasi 
Akroleinni aniqlash bilan yog`larning tarkibidagi glitserin miqdorini bilish 
mumkin. Yog`larni kaliy bisulfat (KHSO
4
), natriy bisulfat (NaHSO
4
) yoki bor 
kislotasi (H
3
BO
3
) bilan qizdirilganda, glitserin molekulasidan 2 molekula suv chiqib 
ketib, akril aldegidi yoki akrolein hosil bo’ladi. Akrolein qo’lansa hidli bo’lishi bilan 
harakterlanadi: 
CH
2
OH
CHOH
CH
2
OH
CH
2
CH
C
H
- 2H
2
O
O
Reaktivlar: a) o’simlik moyi yoki hayvon yog`i, b) kaliy bisulfat yoki natriy 
bisulfat, v) bor kislotasi (kristall holda). 
Ishning bajarilishi: quruq probirkaga bir necha tomchi o’simlik moyidan yoki 
hayvon yog`ining kichik bo’lagidan solinadi. Ustiga kaliy yoki natriy bisulfat 
kukunidan, bor kislotasidan sepiladi va ehtiyotlik bilan qizdiriladi. Natijada 
akroleinning oq bug`lari hosil bo’ladi. Bu bug` qo’lansa hidli bo’lishi bilan 
harakterlanadi. 
4. Yog`larning sovunlanish reaksiyasi 
Yog`larni ishqorlar bilan qo’shilishi natijasida ular gidrolizga uchrab, yog` 
kislotalarining tuzlari (sovun) va glitserin hosil bo’ladi. Yog` kislotalarning natriyli 
tuzlari qattiq sovun, kaliyli tuzlari suyuq sovun hosil qiladi. Mazkur reaksiyalar 
quyidagi tenglama orqali boradi. 

---

36 
CH
2
CH
CH
2
O
O
O
C
C
C
C
17
H
35
C
17
H
35
C
17
H
35
O
O
O
CH
2
CH
CH
2
OH
OH
OH
+ 3C
17
H
35
COOK
+3KOH
Reaktivlar: a) o’simlik moyi yoki hayvon yog`i, b) KOH ning spirtdagi 30% li 
eritmasi, v) distillangan suv.