Biolog 10 indd
Download 3.63 Mb. Pdf ko'rish
|
biologiya 10 uzb
- Bu sahifa navigatsiya:
- Gomologik organlar
- Analogik organlar
- Rudiment va atavizmlar.
|
2-topshiriq. Quyidagi jadvalni to‘ldiring.
Fan dalillari Ta’rifi Misollar Rudiment organlar Atavizmlar 47-§. EVOLUTSIYANI ISBOTLASHDA SOLISHTIRMA ANATOMIYA, PALEONTOLOGIYA FANLARI DALILLARI Solishtirma anatomiya. Makroevolutsiyani isbotlashda gomologik, ana- logik, rudiment organlar, shuningdek, atavizm hodisasining ahamiyati benihoya katta. Gomologik organlar. Bajaradigan funk siyasidan qat’i nazar tuzilishi va kelib chiqishi jihatidan bir-biriga o‘xshash organlar gomologik organlar deb ataladi. Umurtqali hayvonlarning quruqlikda, suvda, havoda tarqalgan vakillarida oldingi oyoq yurish, yer qazish, uchish, suzish vazifasini bajaradi. Lekin ularning hammasida oldingi oyoq yelka, bilak, tirsak, kaft usti, kaft va 205 barmoq suyaklaridan iborat (110-rasm). Gomo- logik organlar o‘simliklarda ham uchraydi. Chunonchi, no‘xat gajaklari, zirk va kaktus tikanlari shakli o‘zgargan bargdir. Analogik organlar deyilganda bajaradigan funksiyasi jihatidan o‘xshash, ammo kelib chi- qi shi jihatidan har xil organlar tushuniladi. Kak- tus ning tikanlari barg, do‘lananing ti kan lari poya, atirgul, malinaning tikanlari esa epi dermis o‘simtalarining o‘zgarishidan hosil bo‘l gan (111-rasm). Bosho yoq li mollus ka lar ko‘zi bilan umurtqali hayvonlarning ko‘zi ham analogik organlarga misoldir. Boshoyoqli molluskalarda ko‘z ektoderma qavati ning cho‘ zi li shi dan, umurt- qalilarda bosh miya yon o‘simta sidan rivoj lanadi. Rudiment va atavizmlar. Evolutsion ja- rayonda o‘z ahamiyatini yo‘qotgan organlar ru- di ment organlar deb ataladi. Rudi ment organ - lar qadimgi ajdodlarda normal rivojlangan va ma’lum funksiyani bajargan. Evolutsion jarayon- da ular o‘zi ning biologik ahamiyatini yo‘qotib, qoldiq shaklida saqlanib qolgan (112-rasm). O‘simliklar ildiz poyasidagi qobiqlar rudi- ment holdagi barg hisoblanadi. Rudiment or- gan lar o‘simliklarda ham, hay vonlarda ham uchraydi. Otning ikkinchi va to‘rtinchi bar- moq lari, kitning dumg‘aza va orqa oyoq suyak lari, pashshalarda bir juft kichik qanotlar ham rudiment organlardir. O‘simlik, hayvon va odam lardagi rudiment organlar muhim evolutsion dalil hisoblanadi. Organik olamning tarixiy rivojlanishini atavizm ho disasi ham tasdiqlaydi. Atavizm ayrim individlarda ajdod belgilarining takrorlanish hodisasidir. Masalan, ahyon- ahyonda toychalar orqasida xira yo‘l chiziqlari paydo bo‘lish hollari ham uchraydi. Bular xonaki otning yovvoyi ajdodlari yo‘l-yo‘l terili bo‘lganligidan dalolat beradi. Download 3.63 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|