Soya
Xalq xo‘jaligidagi ahamiyati. Soya o‘simligi oziq-ovqatda, texnikada, konserva tayyorlashda, yem-xashak sifatida ishlatiladi. Donining tarkibida 30-52% oqsil, 17-27% yog‘, 20% uglevod bor. Kulida kaliy, fosfor, kalsiy ko‘p bo‘ladi. Soya diabet bilan kasallangan bemorlar uchun parhez taom sifatida tavsiya etiladi. Soya donining asosiy oqsili glitsin bo‘lib, parchalanganda go‘sht aminokislotalariga tenglashadigan aminokislotalar hosil bo‘ladi. Soya tarkibida glistin aminokislotasi borligi uchun sut va va qatiq mahsulotlarini qayta ishlashda achitqi sifatida foydalaniladi. Soya donidan yog‘, margarin, sut, un, qandolat mahsulotlari va konserva tayyorlanadi. Moyi lak bo‘yoq sanoatida, bo‘yoq ishlab chiqarishda ishlatiladi. Dunyo bo‘yicha ishlab chiqarilayotgan o‘simlik moyining 40% ni soya moyi tashkil etadi.
Soyaning vatani-janubiy-sharqiy Osiyo bo‘lib, Xitoyda, Hindistonda, Koreya, Indoneziyada ko‘p tarqalgan. Yer yuzida don dukkakli ekinlari orasida birinchi o‘rinni egallaydi va 73,5 mln. gektar ko‘proq maydonga ekiladi. O‘zbekistonda bu ekinga endi e’tibor berilmoqda. 1998 yili 10 ming ga maydonga ekilgan. O‘zbekiston sharoitida soyadan gektariga 15-40 ts don hosili olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
