Biologiya fanidan laboratoriya ishlarining elektron versiyalari virtual laboratoriyalarni yaratish mavzular ro‘yxati

Maqsad:Mikroskopnig tuzilishi va ishlash tartibi bilan tanishish.
Mikropreparatlarning rasmini chizish qoidalarini o‘rganish.
Ishni borish tartibi:
Mikroskop kichik ob’ektlarni kattalashtirib ko‘rsatadigan optik asbobdir.O‘simliklarning xujayra va to‘qimalarini o‘rganishda MBR-1,MBI-3, “Biolam” kabi yorug‘lik mikroskoplaridan foydalaniladi.Bu mikroskoplar,ob’ektlarni 1400-1800 martagacha kattalashtirib ko‘rsatadi.Mikroskop asosan optik va mexanik qisimlardan tashkil topgan.( 1-rasm)
Mikroskopning optik qismi 3ta yoritqich apparati, ob’ektivlar va okulyarlardan iborat. Ob’ektiv va okulyarlar o‘rtasida tubus joylashgan. Bu qisimlarning barchasi juda to‘g‘ri markazlashgan bo‘lib, mikroskopning mexanik qismi bo‘lgan shtativga o‘rnashtirilgan.Yoritqich apparati diafragmali kondensor va ko‘zgudan iborat. kondensor mikroskop stolining tagidagi xalqada joylashgan bo‘lib, qisqa naysimon ustunchaga o‘rnashtirilgan ikki yoki uchta linzadan tashkil topgan. Kondensor o‘rganilayotgan preparatni yaxshiroq yoritib berish uchun xizmat qiladi. Kondensarning linzalari mikroskop stoli bilan bir tekislikda yoki bir- oz pastroqda joylashgan bo‘lishi kerak.
Kondensordan pastda asosiy o‘qqa aylanma tarzida xarakatchan bo‘lib birikkan, birqancha yupqa plastinkalardan iborat, diafragma joylashgan, uning qisqa richagi yordamida diafragmaning teshigini o‘zgartirib oynadan kondensorga kelayotgan yorug‘likni kuchaytirish yoki kamaytirish mumkin bo‘ladi. Diafragmaning tagidagi xalqada joylashgan yorug‘likni pasaytirib beruvchi turli rangdagi filtrlar mavjud.
Kondensordan pastda bir tomoni botiq, bir tomoni teks o‘z o‘qida xarakatchan ko‘zgu o‘rnashtirilgan. Oyna yorug‘likni kondensor orqali mikroskopning stolchasidagi preparatga yetkazib beradi. Oynaning teks tomoni preparatni 60x ,90x ob’ektivlarida qaralganda botq tomoni 8x,10x,20x,40x ob’ektivlarda qaralganda foydalaniladi.
Ob’ektiv metall ustunchaga o‘rnatilgan bir necha linzalardan tashkil topgan. Eng kuchli ob’ektiv ob’ektlarini 120 marotaba kattalashtirib ko‘rsatadi. Laboratoriya darslarida ko‘proq 8x,20x,40x ba’zida 90 marotaba kattalashtirib ko‘rsatiladigan ob’ektivlar foydalaniladi.
Okulyar ob’ektivga nisbatan ancha soddaroq tuzilgan bo‘lib, metal ustunchaga o‘rnatilgan ikkita linza va diafragmadan tashkil topgan. Tubus ichi bo‘sh naydan iborat bo‘lib,yuqorgi tomoniga okulyar joylashtiriladi uning tubusning ikkinchi tomoni ob’ektivlar o‘rnatiladigan uyachalari bo‘lgan aylanma xarakatli - revolverga o‘rnatilgan.
Mikroskopning stolchasini markazi qismida kondensor orqali yorug‘lik o‘tadigan teshigi bo‘ladi. Stolcha ikki qismdan iborat bo‘lib, ostki qismi xarakatsiz, ustki qismini esa yon tomonlarida o‘rnatilgan vintlar yordamida o‘nga, chapga, oldinga, orqaga xarakat qildirish mumkin. Stolchaning ustki qismida preparatni ushlab turadigan prujinali qisqichlar joylashtirilgan. Tubus shtativga xarakatchan o‘rnatilgan uni yuqoriga va pastga xarakat qildirish mumkin.
Makrovintlar ob’ektivni preparatga yaqinlashtirish uchun xizmat qiladi. Mikrovintlar esa katta ob’ektivlardan foydalanilganda buyumlarni aniq ko‘rish uchun ishlatilinadi.