Биология ва генетика

O‘zgaruvchanlik xillari.
Bu usul yordamida har xil populyasiyalarda (zot, poda, liniya va oila) belgilarning o‘zgarunchanlik darajasi, belgilarning o‘rtacha qiymatlari, belgilarning o‘zaro bog‗liqligi va naslga berilish darajalari aniqlanishi mumkin. Bundan tashqari bu usul yordamida belgilarga allel bo‘lmagan dominant genlar ta‘siri, allel genlarning o‘zaro ta‘siri,o‘rtacha naslga berilishi, o‘ta dominantlik va boshqa ta‘sirlar o‘rganiladi. Biometrik usul o‘zgaruvchan belgilar bilan ish ko‘radi. Belgilar, o‘z navbatida, miqdor va sifat belgilariga bo‘linadi. Miqdor belgilar o‘lchash va hisoblash yordamida o‘rganilib, raqamlar bilan ko‘rsatiladi.
Sifat belgilarga hayvonlar rangi, shox va quloqlar shakli va boshqalar kiradi. Sifat belgilari so‘z bilai ifodalanadi.
Mutatsiya degan tushunchani fanga birinchi bo‘lib Gollandiyalik genetik G.De-Friz kiritdi. U ko‘p yillar davomida o‘simliklarda uchraydigan mutatsiyalarni o‘rgandi. Kuzatishlarni xulosalab, 1901-1003 yillari o‘zining mutatsion ta‘limotini yaratdi. Uning ta‘rifiga ko‘ra mutatsiya - bu irsiy belgilarning keskin o‘zgarish hodigasidir. Ushbu mutatsion ta‘limotda ilgari surilgan g‗oyalar quyidagilardir: 1) mutatsiyalar to‘satdan paydo bo‘ladi: 2) mutatsiya iatijasida hosil bo‘lgan yangi belgilar turg‗undir: 3) mutatsiyalar irsiy bo‘lmagan o‘zgaruvchanlikdan farqi o‘laroq, o‘zgaruvchanlikning o‘rtamiyona shakli tevaragida uzluksiz qator hosil qilmaydi. CHunki mutatsiya natijasida sifat jihatidan o‘zgarish sodir bo‘ladi. 4) mutatsiyalar har xil ko‘rinishda paydo bo‘lib, foydali va zararli bo‘lishi mumkin; 5) mutatsiyalarning uchrash ehtimoli o‘rganilgan organizmlar soniga bog‗liq: 6) o‘xshash mutatsiyalar bir necha marta paydo bo‘lishi mumkin.

2 Mutatsion o‟zgaruvchanlik

1. 
   Genomning o‟zgarish xususiyatiga qarab:
   

1)Genom mutatsiyalari xromosomalar sonning o’zgarishi. 2)Xromosoma mutatsiyalari xromosomalar strukturasinnig o’zgarishi.
3) Gen mutatsiyalari genlarning o’zgarishi.

2.