Biologiyada didaktik o‘yin texnologiyalaridan foydalanish

I.Bob.Didaktik o‘yinlarning ta’lim jarayoniga kiritilishi
1.1 Didaktik o‘yinlardan foydalanish antik davrlarga borib taqaladi
O’yinlardan foydalanish antik davrga borib taqaladi. Eng qadimgi stol o’yini Xitoyda topilgan – u miloddan avvalgi 3000 yilga to’g’ri keladi . Ba’zi etnograflar ko’plab o’yinlarni yaratishga ta’lim sabab bo’lganiga ishonishadi. Ularning vazifasi odamlarning tabiiy yashash sharoitlarini ko’paytirish, kelajak avlod bilan bilim almashish va ularni jamiyatda to’g’ri ishlashga tayyorlash edi. Yaxshi misol 2000 yil oldin odatiy simulyatsiya o’yini sifatida ishlatilgan shaxmat bo’lishi mumkin. Uning maqsadi askarlarni janglarga tayyorlash edi.
Zamonaviy pedagogikaning yaratuvchisi – Yan Amos Komenski o’yin orqali o’rgatish usullarini tavsiya qildi. U simulyatsiya va raqobatbardosh o’yinlarga ko’proq kredit berdi. Ular talabaning e’tiborini ushlab turishi va ularning motivatsiyasini uyg’otishi kerak edi . Ko’pgina mualliflar har bir o’yin o’yin ekanligini ta’kidlaydilar, lekin har bir o’yin o’yin emas . Shuning uchun ular orasidagi farqni tushunish juda muhimdir. O’yin va o’yinni ajratib turadigan eng muhim omillar quyidagilardir:

• 
  Hisobning ma’nosi – o’yinda o’yindan ko’ra kuchliroq;
  
• 
  Qoidalarning tabiati va ma’nosi – o’yinda aniq va rasmiylashtirilgan;
  
• 
  O’yindagi raqobat,
  
• 
  O’yinda illyuziyaning cheklanishi .
  

Demak, o’yin kamida ikki talaba tomonidan qat’iy belgilangan qoidalarga rioya qilishga asoslangan o’yinning yuqori shaklidir . Adabiyotda o’yinlarning boshqa ta’riflari va tasniflari ham mavjud, garchi ko’pchilik mualliflar didaktik o’yin atamasini bevosita ishlatadilar. Wincenty Okon o’yinni belgilangan qoidalarga rioya qilinadigan o’yin shakli sifatida tavsiflaydi. Bu holda o’yinning muhim jihati qat’iy belgilangan ballga erishishdir. Shuningdek, u o’yinning tarbiyaviy funktsiyalarini ta’kidlaydi: me’yorlarga hurmat, raqobat qilish imkoniyati, qanday g’alaba qozonish va qanday yutqazishni o’rgatish. Boshqa tomondan, didaktik o’yin – bu ma’lum bir didaktik maqsadga ega bo’lgan o’yin, o’qitish vositasi . Xuddi shunday pozitsiyani Czeslav Kupisevich ham ifodalaydi, u didaktik o’yinda o’yinning xususiyatlarini ta’kidlab, ularni quyidagi o’yin turlarini ajratib, yaxshi tasniflagan.