Birinchi fasl kirish birinchi bo‘lim

Badiiy matn ekspertizasinning formal-semantik talqini tamoyili:
- ifoda (shakl) birligida koʻrib chiqilgan belgi va kontent maʼnosi;
- tilshunoslik yoki adabiyotshunoslikning yoʻnalishini anglatuvchi shatli prinsip;
- lisoniy belgi shaklidan uning mazmuniga va keyin yana shaklga qaytish usuli;
- izchillik prinsipi: til belgisini izohlash belgining maʼlum bir xususiyatga tegishliligiga muvofiq amalga oshirilishi;
- til tizimining darajasi, bu belgining paradigmatik qatordagi oʻrni, shuningdek, sintagmatika qoidalariga muvofiqligi;
- badiiy matnning nashr etilgan vaqtini hisobga olgan holda adabiyotning nufuzli normativ lugʻatlariga tayanish prinsipi;
- tizimli lingvistik maʼnolar va kontekstual maʼnolarni farqlash va muvofiqlashtirish tamoyili: lugʻat va grammatika bilan mustahkamlangan til vositalarining maʼnosidan kelib chiqish usuli;
- kontekstli semantik yuksalish va modifikatsiyalarni ochib berish;
- ogʻzaki indikativ kontekstni va vaziyatni hisobga olish va muvofiqlashtirish prinsipi;
- nutq ishiga yaxlit yondashish tamoyili: maʼno qismi sifatida alohida matn komponentini talqin qilish;
- kontekstli indeks minimal tarkibga bogʻliq matn semantik va modal yaxlitlik sifatida boʻlishi kabi;
- janrni shartlash prinsipi: matn elementining maʼnosi maʼlum bir janrning kanonlari boʻyicha talqin qilinadi.
Kommunikativ-strategik shartlilik tamoyili:
- munozarali matnni tahlil qilish muallifning pozitsiyasini hisobga olgan holda amalga oshiriladi;
- uning niyati, lingvistik ifoda vositalarini qasddan tanlab olish va ularning murojaati.
- nutq muallifi va murojaat qiluvchi, kuzatuvchi pozitsiyalarini farqlash, noaniqlik ehtimolini taklif qilish tamoyili;
- til vositalarining maʼnosi va funksiyalarini turlicha talqin qilish nuqtayi nazarlari;
- funksionallik prinsipi: ekspert tahlili jarayonida muayyan vazifasi
- matn komponenti va maʼlum bir kommunikativ vaziyatga kiritilgan butun matn.