Biznesda tashkiliy madaniyat mazmuni va maqsadi

Quvvat masofasi indeksi (PDI-Power Distance Index) tengsizlik muammosiga madaniyatlarning 
turlicha munosabatidan kelib chiqadi. Bu hokimiyatning jamiyatda notekis taqsimlanishiga kam 
yoki umuman kuchga ega bo'lmagan odamlarning rozilik darajasi sifatida aniqlanadi /3, 70/. 
Indeks tashkilotdagi notekis kuch darajasini ko'rsatadi. Ushbu notekislikning o'lchovi 
hokimiyatning markazlashuvi va rahbarlikning avtokratiyasidir. Yuqori PD indeksi 
hokimiyatning ko'proq markazlashtirilganligini, ierarxiya darajasining ko'pligini, boshqaruv 
xodimlarining muhim qismini, ish haqining ko'proq farqlanishini, jismoniy mehnatdan ko'ra 
aqliy mehnatni hurmat qilishni va past maqomli ishchilarning past malakasini anglatadi. Bunday 
madaniyatlarda bo'ysunuvchilar qaramlik yoki o'zaro bog'liqlikni qidiradi. Indeks qiymati past 
bo'lgan madaniyatlarda odamlar hokimiyatni teng taqsimlashga intiladi, maslahatchi etakchilik 
uslubini va markazlashtirilmagan tashkilot boshqaruvini afzal ko'radi. 
Qizig'i shundaki, quvvat masofasi darajasini shakllantirish uchun zarur shartlar qatorida Xofstede 
mamlakatning geografik joylashuvi, aholi zichligi va YaIM darajasini ko'rsatadi /3, 95/. U iqlim 
turiga (sovuq-mo''tadil-tropik) va shunga mos ravishda yashash sharoitlariga qarab - omon qolish 
uchun texnologiyadan foydalanish zarurati - hokimiyatga munosabat shakllanganligini taklif 

---

qiladi. Shunday qilib, taklif qilingan sxemaga ko'ra, quvvat masofasining past indeksiga ega 
bo'lgan madaniyatlar sovuq va mo''tadil iqlim zonasida joylashgan bo'lib, tabiatga faol aralashuv 
va texnologiyaga bo'lgan ehtiyoj tarixan omon qolish uchun zarur bo'lgan. Aholining yuqori 
zichligi odatda yuqori quvvat masofasi indeksini ko'rsatadi, YaIMning yuqori darajasi past 
quvvat masofasi indeksini ko'rsatadi. 
Noaniqlikdan qochish indeksi (UAI)- bu ma'lum bir jamiyatga mansub odamlarning noma'lum 
yoki noaniq holatlar oldida boshdan kechiradigan noqulaylik, tashvish, qo'rquv darajasi. Ushbu 
indeks jamiyat o'zini noaniq yoki noaniq vaziyat tahdidi deb bilish darajasini o'lchaydi. Ushbu 
ko'rsatkich qanchalik yuqori bo'lsa, kasbiy martabadagi barqarorlik, rasmiy qoidalarni yaratish, 
o'zgacha va deviant xatti-harakatlarga toqat qilmaslik va mutlaq haqiqatlar mavjudligiga ishonish 
tufayli bunday vaziyatdan qochish istagi kuchayadi. Shu bilan birga, bunday jamiyatlarda 
tashvish va tajovuzkorlik darajasi yuqori bo'lib, mehnatkash bo'lgan kuchli ichki ishtiyoq paydo 
bo'ladi. Ma‟lum bo„lishicha, rahbarlik lavozimiga ko„tarilish, abituriyentlar o„rtasidagi raqobat, 
mustaqil qarorlar qabul qilish, kichik tashkilotlarda yoki chet el rahbari uchun ishlash, 
tashkilotdagi o„zgarishlar xavfli va nomaqbul sanaladi /3, 123/. Noaniqlikdan qochish darajasi 
past bo'lgan madaniyat vakillari xotirjamlik, bag'rikenglik, beparvolik, shuningdek, sekinlik va 
nisbatan dangasalik bilan ajralib turadi. Odamlar xotirjam va tizimli ishlaydi. Ular, aksincha, 
harakat uchun ichki motivatsiya bilan emas, balki zarurat bilan boshqariladi, shuning uchun 
boshqaruvda bosim ba'zan zarur. Ular yangi, noma'lum narsaga nisbatan bag'rikenglik bilan 
ajralib turadi, jamiyat yangi g'oyalar va innovatsiyalarga toqat qiladi. Rasmiy ko'rsatmalar 
minimal darajada saqlanadi, qoidalar faqat ulardan voz kechish mumkin bo'lmaganda o'rnatiladi. 
Menejerlar asosan strategik menejment bilan shug'ullanadilar va kundalik vazifalarga etarlicha 
e'tibor bermaydilar. Bundan farqli o'laroq, noaniqlikdan qochish indeksi yuqori bo'lgan 
madaniyatlarda menejerlar kundalik operatsion boshqaruvga e'tibor qaratadilar, rahbarlar alohida 
masalalar va tafsilotlarga e'tibor qaratadilar, ular barcha kichik narsalarni bilishlari kerak. Buning 
sababi shundaki, strategik menejment noaniqlik, tavakkalchilik bilan bog'liq va operativ 
boshqaruvdan ko'ra ko'proq mas'uliyat talab qiladi.