Bob. Tovar va tovar siyosati tovar yoki xizmat ehtiyojni qondirish qurolidir

vaziyat. Tovar yoki xizmatning yuqori nafliligi va narxning past darajadagi tiniqligi.

vaziyat, Tovar nafliligining yuqori darajasi va narxning yuqori darajasi tiniqligi. Bu holda xaridor tovardan yuqori naf olish bilan uning narxiga ishonch hosil qilib undan qoniqadi.

vaziyat. Xaridor tovardan, uning nafliligidan qoniqmaydi. Bu holda tovarga nima uchun pul to layotganidan ham qoniqmaydi. Bunday holat raqobatchi firmalar uchun juda qulay bo lib, u о z mahsulotlari bilan xaridorlami о ziga jalb qilib oladi.

vaziyat. Tovar nafliligi kam va aniq bozordagi narxga nisbatan past daraja. Bu vaqtda korxona mahsuloti narxini raqobatdagi korxonaga nisbatan past narx belgilaydi, bunda undan ко radigan samara yuqori bo lmaydi.

Narx tiniqligini ко pgina chora-tadbirlar orqali ta minlash mum­kin: narxlami muhokama qilish, xaridorlami so rov qilish, narxlaming barqarorligini ко rsatish.
Narx afzalligi. Bu tushuncha asosida tovaming «narxi» va uning «naflilik» nisbati yotadi. Narx afzalligi mahsulotning naflilik darajasiga bevosita bog liq. Xaridor tomonidan sotib olinayotgan mahsulotning naflilik ко rsatkichlarini his etish, ya ni qabul qilish ikki omilni his etish bilan bevosita bog liq. Xarid qilinadigan tovarlaming qimmatliligi (nafligi) va narx (bahosi). Bozorda turli narxlarda va turli qimmatga ega bo lgan tovarlar taklifiga duch kelgan xaridor о zi uchun eng optimal variantni izlaydi. Xaridor har doim о zi mo ljallagan, kutgan narxda tovar sotib olishni xohlaydi.
Raqobat muhitida korxona raqobatdosh bo lib faoliyat ко rsatishi uchun «Narx sifat» nisbatini muntazam yaxshilashga urinadi. Bunga erishish uchun korxona iste molchilar ehtiyojlari va talablarini muntazam о rganib borishi, tovarga innovatsion yondashishi, uni mukammallashtirishi kerak. Raqobatning mavjudligi sifat uchun kurashdan faqat iste molchilar yutadi. Raqobat har bir korxonaning tovarini sifatli, naflilik darajasi yuqori, qadoq shakli, vazni turli iste molchilar segmentlariga mo ljallangan bo lishi korxona savdo aylanmasi va foydasining yuqori bo lishiga olib keladi.
Korxonalaming «narx sifat» nisbatini yaxshilashga doimiy urinishida avvalo, iste molchilaming to lov qobilyatini ham о rgangan holda (ya ni to lov qobilyatining maksimal darajasi) mahsulot sifatini eng yuqori darajaga ко tarish, mahsulot tannarxini qanchaga olib kelishini hisob kitob qilishlari kerak. Bu aniq maqsadga yo naltirilgan narxni Target costing (maqsadli) usulini qo llab topish mumkin. Bu «maqsadli baho» korxonada «yangi mahsulot» ishlab chiqarish uchun ketadigan umumiy xarajatlaming shakllanishi uchun bazaviy bo lib hisoblanadi. Maqsadli bahodan qancha foyda olish mo ljallangan bo Isa, о sha miqdor ayriladi, natijada maqsadli xarajatlar miqdori kelib chiqadi. Maqsadli xarajatlami mahsulotga ketadigan barcha ingrediyent- lariga bo lib chiqib, butun mahsulotning bozor bahosi aniqlanadi. Ya ni mahsulot kalkulyatsiyasi hisoblanib, uning tannarxi va sotilish narxlari (chakana, ulgurji) belgilanadi.
Narx qulayligi. Raqobatchilar mahsulotlarga ко ra sizning firmangiz mahsuloti va uning narxini ijobiy qabul qilgan xaridor о zida qoniqish hosil qiladi. Katta hajmdagi ulgurji xaridorlardan bitim tuzish orqali «narxning qulayligi»dan xaridor ко p iqtisod qiladi. Ya ni foyda ко radi. О zida bor pulga narx arzon bo lgani uchun 1 tonna emas, 1,5 tonna mahsulot sotib olish imkoni tug iladi.
Xaridorda narxdan qoniqishni ко tarish uchun bir necha imkoniyat- lar mavjud.
Birinchi imkoniyat - turli aksiyalar, bayram chegirmalari, mavsumiy chegirmalar, sovg a qo shib sotish, sotuvdan so ng kafolatlangan bepul servis ко rsatish kabilar xaridoming narxdan qoniqishini oshiradi.
Ikkinchi imkoniyat narxlami shunday shakllantirishdan iboratki, u xaridomi о ziga tez jalb qilsin. Masalan, A mahsulot 600 so m, В mahsulot 1000 so m, bular orasidagi 400 so m farq xaridor ко ziga tez tashlanadi. Boshqa mahsulotning narxi 20000 so m, ikkinchisiniki - 19600 so m, bu yerdagi 400 so m farq esa xaridor tomonidan sezilmas- ligi ham mumkin. Demak, bundan shunday xulosa qilish mumkinki, narxdagi farqlar absolyut holda qabul qilinmaydi. Bu yerda narx «ostonalari» ahamiyatga ega bo lib, masalan, bir qator kichik narx ко tarilishlari birdaniga katta narx ко tarilishiga qaraganda iste molchi tomonidan yengilroq qabul qilinadi.
Chakana savdoda yaxlit narxlardan ко ra «siniq» narxlar ко proq qo llanadi. (6000 so m о miga 5,899 so m xaridor tomonidani yaxshiroq qabul qilinadi).