Bob. Tovar va tovar siyosati tovar yoki xizmat ehtiyojni qondirish qurolidir

Zararsizlik va maqsadli foydani ta minlashning tahlili asosida narx hisob-kitobi. Korxona xohlaydigan foyda hajmini ta minlaydigan narxni qo yishga intiladi. Narxlashtirishning bu uslubiyoti zararsizlik grafigiga asoslanadi.
Talabga yo naltirilganlik. Ко pgina korxonalar narxlashtirishning asosiy omili xarajatlar emas, tovaming iste molchi tomonidan xaridorlik yuzasidan qabul qilinishi, deb hisoblaydilar, ya ni gap tovaming foydaliligi va uning narxga sezgirligi haqida boradi. Demak, narx bu holda tovaming qiymat jihatdan sezilarli muhimligiga muvofiq kelishi kerak.
Raqobatchilarga yo naltirilganlik. Joriy narxlar darajasi asosida narxlami belgilayotganda korxona asosan raqobatchilar narxidan kelib chiqadi va о z xarajatlari yoki talab ко rsatkichlariga kamroq e tibor beradi. Bunday yondashuv ancha keng tarqalgan.
«Yetakchi orqasidan quvish» usuli. Bu holda tovar narxini belgilash bozordagi yetakchi raqobatli muhitning narxi asosida, tovar va uning sifati, differensiatsiyasi asosida amalga oshiriladi. Mohiyatiga ко ra bu usul yetakchi narxga yo naltirilgan holda о z narx siyosatidan voz kechishni ко zda tutadi.
О rtacha bozor narxlari usuli. Hisob-kitoblar «о rtacha bozor narxlari» bo yicha raqobatchilik ma lumotlari asosida amalga oshiriladi. Korxona ularga mo ljallanib hosil bo lgan narx darajasida, yuqorioq yoki pastroq narxlami belgilashi mumkin. Buning uchun bozorda egallaydigan mavqeyi, korxonaning obro -izzati asos bo lib xizmat qiladi. О rtacha narxdan yuqori bo lgan narx faqatgina agar tovar muhim iste mol xususiyatlariga ega bo Isa, tovar markasi yuqori bo Isa maqsadga muvofiq bo ladi. Agar korxona bozorda mustahkam о rinni egallashga intilsa, past narxlar amaliyotiga murojaat qilishi shart emas, chunki mazkur holda о z obro sini va u bilan birga iste molchilarini ham yo qotishi mumkin.
Tender asosida narxni belgilash. Bunday vaziyatlarda korxona о z narxini belgilashda ushbu narx va о zining xarajatlari hamda talab ко rsatkichlari о rtasidagi о zaro aloqalaridan emas, raqobatchilaming kutiladigan narx takliflaridan kelib chiqadi. Korxona shartnoma tuzmoqchi bo ladi, demak, buning uchun esa boshqalar narxiga qaraganda past bo lgan narxni so rashi kerak. Biroq bu narx tannarxdan past bo lmasligi lozim, aks holda korxona о ziga zarar qilgan bo ladi. Bu usul ehtimolli baholashni qo llaydi va hisob-kitoblaming quyidagi ketma-ketligini nazarda tutadi:

• 
  shartnomaning bajarilishi bilan bog liq bo lgan xarajatlar hisob- kitobi;
  
• 
  potensial raqobatchilar tomonidan qo llaniladigan savdo taktikasi tahlili;
  
• 
  korxona taklif qiladigan narx raqobatchilar so raydigan narxdan past bo lishining ehtimolini aniqlash;
  
• 
  korxonaga maksimal foyda olib kelishi kutilayotgan narx miqdorini aniqlash;
  
• 
  tender savdolarini tashkil qilish mexanizmi.
  

Narxlami shakllantirishning asosiy metodlari narx siyosati «magiya uchburchagi»ning biror bir unsuriga urg u berilishi bilan farqlanadi: korxona xarajatlari, iste molchilar baholari va raqobatchilar baholari.
Xarajatli metodi (ustamalar metodi). Bu narx shakllanishining keng tarqalgan metodi bo lib, unga ко ra ushbu mahsulotning doimiy yoki о zgaruvchan xarajatlariga ushbu tarmoq foyda normasi uchun oddiy holda mos keladigan ustamalar qo yiladi. Masalan, tarmoq bo yicha qurilish firmalari ко pincha о z ishlarini loyiha qiymatiga о rtacha foydani qo shib baholaydilar. Bu metodning ommalashgani turlicha izohlanadi. Birinchidan, firma о z tovariga talabga nisbatan unga qilingan о z xarajatlarini yaxshi biladi. Bu ulami narxni shakllantirishda xarajatlar kalkulyatsiyasiga tayanish va haqiqatda ко rilgan zarami to liq qoplashga undaydi. Ikkinchidan, agar tarmoqning barcha ishlab chiqaruvchilari narxni shakllantirishning ushbu metodini qo llashsa, ulaming narxi deyarli bir xil bo ladi. Ular orasidagi narxga oid bu kurash narx to g ridan to g ri talab bilan belgilanadigan tarmoqlar bilan solishtirilganda minimalligini bildiradi. Uchinchidan, ко pgina sotuvchi va iste molchilar ustamalar metodi eng tuzatilgan, halol, chunki ikki tomon manfaatlariga amal qiladi va bir tomonning ikkinchi tomon hisobiga boylik orttirishiga yo 1 qo ymaydi, degan fikmi mahkam ushlab oladilar. Bunday narxni belgilashda (uni «harakatli narx» yoki «ustama bilan» deb atashga о rganilgan) talab darajasi hisobga olinmaydi va raqobatchilar narxining ta siri e tiborsiz qoldiriladi.
Narxni iste molchiga yo naltirish metodi narxlami iste molchilar- ning tovami qabul qilishlaridan kelib chiqib belgilashni ко zda tutadi. Potensial iste molchilar tomonidan tovaming qabul qilinishi (idrok etilishi)ni о rganish uchun marketing tadqiqotlari zarur, shu bilan birga iste molchining firma takliflariga kutilgan munosabatlarini ham shakllantirish lozim. Buning uchun tovaming maqsadli bozorga nisbatan munosabatlari, samarali namoyish etilishi, reklama qilish usullari bo yicha konsepsiyalar ishlab chiqish talab etiladi. Istalgan mahsulotni ishlab chiqarishga qo yish awal rejalashtirilgan narxni hisobga olgan holda va tovaming farqlanuvchi sifat xususiyatlarini ham qo shib, ishlab chiqarish hajmi hisob-kitobini bajarishni talab qiladi. Bunday yangi mahsulotlaming bahosi odatda, raqobatchilar narxidan yuqori bo ladi, shuning uchun sotuvchilar xaridorlamiular servisning yuqori darajasi, kafolatning davomli muddati, ushbu taklifning ishonchliligi va boshqa aniq ustuvorliklari uchun qo shimcha haq to layotganliklarini dalillar bilan ishontirishga shay turishlari kerak.
Narxning past darajasini mo ljallovchi xaridorlar uchun tovar ishlab chiqaradigan firmalar iste molchi ongida asosiy ustuvorligi nisbatan arzon va sifatli bo lgan tovar obrazini shakllantirishlari kerak.