Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим
Download 1.61 Mb. Pdf ko'rish
|
бола одоби билан гузал
- Bu sahifa navigatsiya:
- Luqmoni Hakimning o‘g‘liga nasihatlari (1)
|
Duosi mustajob bola
(Ibratli hikoya) ir kuni mo‘minlar amiri Umar ibn Xattob Madina ko‘chalarining birida chopqillab yurgan yosh bolani ko‘rib qoldi. Shu onda bolaga qarab: – 192 – – Ey bola! Haqimizga bir duo qilgin, Alloh taolo bizga rahm qilsin, – dedi. Shunda sahobalar: – Ey mo‘minlar amiri, Alloh taolo rahm qilsin, deb shu boladan duo so‘rayapsizmi? Axir siz jannat bashorat qilingan o‘n kishidan birisiz-ku! – deya ajablanishdi. Shunda Hazrati Umar: – Ha, men undan haqimizga duo qil, deb so‘rayapman, chunki u hali balog‘at yoshiga etib ulgurmagan. Hali uning amallar kitobida gunoh amali yo‘q. Shuning uchun uning duosi qabul bo‘ladi. Ammo biz mukallaf yoshdamiz, bizning ustimizdan qalam yurgizilgan, – deb javob berdi. Luqmoni Hakimning o‘g‘liga nasihatlari (1) uqmoni hakim o‘z farzandiga nasihat qilib shunday dedi: “Ey o‘g‘lim, uch narsadan birini ehtiyot qil. Avval narigi dunyo uchun diningni ehtiyot qil. Ikkinchisi, salomatlik uchun hikmatni (tabobatni) ehtiyot qil. Uchinchisi, ta’magir bo‘lmaslik uchun pulni ehtiyot qil. Ey o‘g‘lim, nodonlar bilan do‘st tutinma, xasisdan biron narsa so‘rama. Ilm o‘rgan, kimda ilm bo‘lmasa, hurmat-izzatga etishmaydi. Kimda muloyimlik bo‘lmasa, u ilmdan bahra ololmaydi. Kimda saxovat bo‘lmasa, hech kim unga do‘st bo‘lmaydi. Kimning do‘sti bo‘lmasa, mol-davlati bo‘lmaydi. Ey o‘g‘lim, sabrni va o‘z nafsing bilan kurashishni o‘zingga shior qil, harom narsalardan tiyilib, topganingga qanoat qil. Birovning rizq-ro‘ziga ko‘z olaytirma, shunda o‘zingni qiynashdan qutulasan! Taomdan och, hikmatdan to‘q bo‘l. Odamlarning fahmiga yarasha so‘zla. Iloji boricha sukutni ixtiyor qil, shunda odamlarning yomonligidan omon bo‘lasan. Ahmoqlarga qarshi sukutdan ko‘mak qidir. Odamlar senda yo‘q xislatni bor, deb seni maqtasalar, bunga kerilmaki, odamlar gap-so‘zi bilan quruq bosh kosasi durga aylanmaydi. O‘zingdan kuchlilar bilan nizolashma, o‘zingdan zaiflarni erga urma. Badgumonlikka qalbingdan joy bermaki, u biron-bir do‘st bilan samimiy yashashingga yo‘l bermaydi. Ey o‘g‘lim, so‘zlamoqchi bo‘lsang, faqat hikmat va nasihat- lardan so‘zla, aytganlaringga avval o‘zing amal qil, o‘z kasbing – 193 – va martabangga yarasha so‘zla, odamlarni g‘azab paytida sina, do‘stlaringni esa boshingga kulfat va musibat tushganda sina, doim maqbul ishlarni amalga oshirishga urin, agar gapirmoqchi bo‘lsang, dalil va hujjat bilan gapir. Yoshlikni g‘animat bil, dono kishilar bilan hamsuhbat bo‘l. Do‘stlaringni hurmat qil, odamlar- ga ochiq yuzlilik bilan boq. Ey o‘g‘lim, ota-onangni doimo hurmat qilib, xizmatlarida bo‘l, ustoz va muallimlaringga jonu dilingdan ehtirom ko‘rsat, barcha ishlarda o‘rtacha yo‘l tut, kirimga qarab chiqim qil, saxiy bo‘l, mehmonni e’zozla, unga tilingni ehtiyot qil, dushmanlardan bir lahza ham g‘ofil qolma, biron so‘zni aytishdan oldin uning javobini berishni o‘yla, baxil va takabbur kishilardan uzoq yur, qanoatni haqiqiy boylik deb hisobla. Ey o‘g‘lim, ilm talabida bo‘l, qaysar va o‘jar bo‘lma, o‘z aytganingda turib olma, o‘zgalar so‘zini ham e’tiborga ol, murosa yo‘lini tanla, hamisha odamlar ichida bo‘l, ulardan ajrama, keksalarni hurmat qil, barchani ehtirom bilan tilga olgin, kimning tuzini totgan bo‘lsang, uning haqini ado qilishni unutma. Ey o‘g‘lim, ust-boshingni toza tut, kim bilan gaplashsang, uning o‘ziga yarasha gapni gapir, tunda kishilar bilan suhbat qursang, so‘zni yumshoq va ohista gapir, so‘zlayotgan vaqtingda bir kishiga qarab gapiraverma, hammaga nazar sol, kam eyish va kam uxlash yaxshi ko‘rgan amaling bo‘lsin! O‘zingga nimani ravo ko‘rsang, uni o‘zgalarga ham ravo ko‘r. O‘zing yaxshi o‘qimagan va bilmagan holda birovga aql o‘rgatma va ustozlik qilma. Ey o‘g‘lim, sir saqlay olmaydigan kishilarga siringni aytma, hamma ham yaxshilik qiladi, deb o‘ylama, biron kishining baxil ekanini bilsang, undan yaxshilik chiqadi, deb o‘ylama, birovning ishi tushib oldingga kelsa, uni noumid qilib qaytarma, o‘zingdan kattalar bilan hazillashma, uyda bor narsalaringni dushman ko‘zidan yashirin tut, o‘z aka-ukalaringni hurmat qil. Ey o‘g‘lim, bir ko‘rishda sinamay turib, birovni do‘st tutma, sinalmagan odamga ishonma, o‘z qadrini bilmaydigan kishilardan yaxshilik umid qilma, oftob chiqquncha uxlama, hadeb kulaverma, badnom (nomi yoki xulqi yomon) kishilarga suhbatdosh bo‘lma, – 194 – keksalar va ulug‘ kishilar oldiga o‘tib, ulardan oldin yurma, odamlar o‘zaro gaplashayotgan paytda ularning so‘zini bo‘lib, gap solma, mehmonning oldida birovga g‘azabingni sochma, boshingni esa quyi solmasdan o‘tir...” Download 1.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|