Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Ўз ҳақингни тани, бировнинг ҳақидан қўрқ!
добли бола ўз ҳақини таниб, уни бировга бериб 
қўймайди. Яъни, сеники бўлиши керак нарса сенда 
бўлсин. Уни ўзгаларга бериб қўйма! Албатта бу яхши маъ-
нодадир. Сахийлик ҳам меъёрида бўлиши керак. Сенинг 
сахийлигинг ёки кўнгилчанлигинг ўз ҳаққингни бошқалар 
олиб қўйишига сабаб бўлмасин! Аммо сен фақат ва фақат ўз 
ҳаққингни ол. Сенга тегишли бўлмаган нарсаларга, ўзгалар 
мулкига кўз олайтирма! Ўзгалар ҳаққини ема! Масалан, олиш 
ва сотишда тарозидан уриб қолиш, олаётганда кўп қилиб олиш 
ва сотишда бир килограмм ўрнига 800-900 грамм қилиб хари-
дорни алдаш бировнинг ҳаққини ейишдир. Бунга яна бошқа 
ўлчовлардан уриб қолиш, одамларни алдаб, ёмон нарсани 
яхши деб сотиш, ўзгаларга тегишли нарсаларни ўғрилаш 
каби қабиҳ ишлар ҳам киради.
Эй фарзанд, сен буларни яхшилаб англаб ол, ҳаётда тўғри 
ва ҳалол яшашга одатлан. Ҳалолликда, тўғриликда гап кўп. 
Ким тўғри ва ростгўй бўлса, унинг иши унумли, ҳаёти бара-
кали ва файзли бўлади. Ёлғон сўзлаб, бировнинг ҳаққини еб 
кўп фойда кўраман, деган одам хато қилади. Чунки бировнинг 
ҳаққи барибир буюрмайди. Шуни унутма!

---

– 145 –
Болалар луғати
Ҳазар қилиш – эҳтиёт бўлиш, сақланиш, тийи-
лиш; ёмон кўриш.
Ҳақ – ҳақиқат, адолат, қонун, ҳаққоний, рост, эрк-
имконият, бирон кимса ёки нарсага тегишли улуш.
Кўз олайтириш – бировга тегишли нарсага 
ёмон ният билан қараш.
Ўлчовдан уриб қолиш – тарозидан ва бировнинг ҳаққидан 
уриб қолиш.
Файзли – ўзига жалб қиладиган, кўркам, истараси иссиқ; 
фаровон, тўкин-сочин.
Кўйлаги ямоқ бола
(Ибратли ҳикоя)
азрати Умар ибн Хаттобнинг ёш ўғли кўчада болалар 
билан ўйнар эди. Боланинг кўйлагига ямоқ солинган 
бўлиб, тенгқурлари унинг устидан кулишди. “Отанг мўминлар 
амири бўлсаю, сен шундай йиртиқ-ямоқ кийимда юрсанг”, деб 
камситишди. Ҳазрати Умарнинг ўғли бундан жуда хафа бўлди. 
Отасининг ҳузурига бориб:
– Болалар кийимимдаги ямоқларни кўриб, устимдан ку-
лишяпти, – деб бўлган воқеани сўзлаб берди. Шунда Умар 
ибн Хаттоб ўғлига:
– Хазиначига бориб, хазинадан бир кийимлик мато берар 
экансиз, отам маошларидан олиб ўрнига қўяр экан, дегин, – 
деб тайинлади.
Ўғил хазиначининг олдига бориб, мўминлар амирининг 
сўзларини айтди. Хазиначи унга:
– Агар отанг маош олгунларича яшаб туришларига кафо-
лат берсалар, айтган матони бераман, – деди.
Ўғил хазиначининг ҳеч нарса бермаслигини тушунди. Ота-
си ҳузурига бориб, хазиначи нима деб жавоб берганини айт-
ди. Шунда Умари Одил:

---

– 146 –
– Агар хазиначи сен айтган матони бериб юборганида 
эди, мен уни ўша заҳоти ишдан бўшатган бўлар эдим, – деди, 
сўнгра ўғлига таскин берди.