Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Jamoat joylarda odobsizlik
sanalgan ishlar
urmatli bolalar, odamlar ko‘p joylarda quyidagilarni qilish 
odobsizlik sanaladi. Ularni yodingizda tuting va ulardan 
uzoq bo‘ling:
1. Jamoat joylarda ovozini baland ko‘tarib gapirish.
2. Tevarak-atrof tozaligiga bee’tibor bo‘lish.
3. Me’yoridan ortiq hazil-mutoyiba qilish.
4. Odamlar orasida tishini tozalash, qo‘lini og‘ziga urish.
5. Og‘zini katta ochib esnash (esnaganda og‘iz o‘ng qo‘l bilan 
berkitiladi).
6. Jamoat orasida faqat o‘z manfaati uchun ish yuritish, 
ko‘pchilikni o‘ylamaslik.
7. Ko‘pchilik ichida bir odamni yomonlab, uning ayblarini 
ochish (aslida biron kishining aybi ko‘rinsa, uning o‘zini chetga 
chaqirib, muloyimlik bilan xatosi tushuntiriladi. Agar odamlar 
orasida aytilsa, u bundan noqulay holatga tushib, sizga dushman 
bo‘lib qolishi mumkin).
8. Ko‘pchilik orasida o‘zini maqtash.
Tilni befoyda so‘zlardan tiyish
y farzand, sen tilingni ehtiyot qil, faqat foydali gaplarni 
gapir, behuda so‘zlardan yiroq bo‘l. Shunda odamlar 
orasida suyukli bo‘lasan.
Odamlar ichida suyukli bo‘lib yashashing uchun quyidagi 
nasihatlarga amal qilishing kerak:
1. Doim to‘g‘ri so‘zlashga odatlan. Chunki odamlar yolg‘onchi 
deb tanilgan kimsalar bilan muomala qilishni va ularning so‘ziga 
quloq solishni xohlamaydilar.
2. Agar sendan kichikroq bo‘lsa ham, odamlarga gapirganda 
ularni hurmat qilishga odatlan. Chunki o‘zingdan obro‘si past 
kishilarni kamsitishga tiling o‘rganib qolsa, o‘zingdan ulug‘ 
kishilarga nisbatan ham odobing yomonlashadi.

---

– 285 –
3. Do‘stlaringni so‘kma, haqorat qilma va ularni yomon 
ko‘radigan laqablar bilan chaqirma. Chunki bu qabih so‘zlar 
tarbiyang yomonligiga ishoradir.
4. Biron kishini o‘zi yo‘qligida u eshitishni xohlamaydigan 
gap-so‘z bilan eslama. Chunki kim odamlarning aybini qidirsa, 
odamlar ham uning aybini qidiradilar.
5. Adovat solish uchun odamlar o‘rtasida yomon gaplar 
tarqatadigan chaqimchi bo‘lma.
6. Sharmanda qilib, ayblarini hammaga yoyishni xohlab 
odamlarning sirlarini fosh etma.
7. Payg‘ambarimiz alayhissalomning ushbu so‘zlari doim 
qulog‘ingda tursin: “Kim Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan 
bo‘lsa, yaxshi so‘z gapirsin yoki jim tursin”.
Aziz farzandlar, bilingki, donolar shunday deydilar:
– tilingni tiy, so‘zingni qisqa qil, bu til tiyilsa, o‘zing ham 
yomonlikdan saqlanasan.
– odam gapirishi uchun avval unga savol berilgan bo‘lishi 
kerak. Agar so‘ralmasa, gapirmaslik kerak.
– hikmatning belgisi sukutdir va ehtiyojga yarasha so‘zlashdir.
– oz demak hikmatga bois va oz emak sihhatga bois.
– tilingga juda ehtiyot bo‘lgin, boshing omon saqlanadi, 
so‘zingni qisqa qil, yoshing uzayadi.
– dunyoda tilni saqlash oxiratdagi pushaymonlikdan 
engilroqdir.