Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Ошхона ва омбор
шхона –
 овқат тайёрланиб, тановул қилинадиган хона. 
Бу хонада ҳар куни овқат пиширилади ва ейилади. Шу-
нинг учун ошхона жуда ҳам озода бўлиши керак. Бу жойни 
бир кунда бир неча марта тозалаб туриш лозим. Ошхонада-
ги идишлар ва жиҳозларнинг ҳаммаси чиннидек тоза бўлиши 
зарур. Уларни ювиб бўлингандан кейин қоғоз ёки сочиқ би-
лан қуритилади. Шундан кейин турига қараб, ўз жойига 

---

– 63 –
қўйилади. Қошиқ-санчқилар ва пичоқлар алоҳида, тарелка 
ва коса каби идишлар алоҳида туради. Стол устида ёки сув 
жўмраги ёнида идиш қолиб кетмаслиги керак. Баъзиларнинг 
ошхонасида идишлар ва нарсалар столнинг устида кечгача
ювилмасдан сочилиб ётади. Бу тўғри эмас. Баъзи одамлар 
ўз ошхонасини чиннидек тоза қилиб қўяди. У ерга кирилса, 
кўзингизга биронта ортиқча нарса кўринмайди. Ҳамма нар-
са дид билан ўз жойига қўйилган бўлади. Бу қандай яхши! 
Ҳар сафар овқат пиширгандан сўнг газ ўчоқ ёки плиталар 
устини артиб қўйилади. Чунки унга сув ёки овқат қолдиғи 
тўкилган бўлади.
Ошхонада қўлни ва идишларни артадиган алоҳида сочиқлар 
ва қоғозлар туриши керак. Озиқ-овқат турадиган ва сув солина-
диган идишларнинг усти доимо ёпиқ туриши керак. Омбор –
 
кейинроқ ишлатиладиган озуқа ёки бошқа маҳсулотларни ғамлаб 
қўйиладиган хона. Омборхонада кўпроқ хом озиқ-овқатлар ҳам 
туради. Омборхона ҳам ошхона каби озода тутилиши лозим. 
У жойнинг қуруқ ва қоронғироқ бўлгани яхши. Омборхонада 
турган озуқаларни текшириб турилади, агар ачиганлари бўлса, 
дарҳол чиқинди идишга ташлаб юборилади. Омборда сичқон ва 
зараркунандаларга қарши дорилар қўйилади.
Ҳовли, йўлак ва ҳаммом
овли ва йўлак одам юрадиган ва кўпчилик кўзи туша-
диган уй саҳни. Ҳовли ва йўлаклар доимо тозаланиб, 
супурилган бўлиши керак. Ҳовли саҳнига мевали ва манзарали 
дарахтлар ва чиройли муаттар гуллар экилади. Дарахтлар ва 
ўсимликлар ҳавони зарарли газлардан тозалаши инобатга оли-
ниб, уларни кўпайтириш ва чиройли парвариш қилиш одам-
ларга фойда келтиради. Баъзилар ўз уйида мол, қўй ёки товуқ 
боқади. Уларга махсус молхона ёки товуқхона қурилади. Буни 
ёрдамчи хўжалик, дейилади. У жойлар ҳам тез-тез тозалаб тури-
лиши керак. Агар шундай қилинмаса, молхонадан ҳавога сассиқ 
ҳид кўтарилиб, қўни-қўшниларга озор етади. Қўшнига озор бе-
риш гуноҳ. 

---

– 64 –
Ҳаммом – инсон соғлиғини сақлаш учун ниҳоятда муҳим 
хона. У ерни ҳам ювиниб-чўмилгандан кейин тозалаб, шамол-
латиб турилади. Ҳаммомда учта асосий жой бор: юз-қўл юва-
диган ер (”умивальник”); ҳожат ушатадиган жой (”унитаз”); 
чўмиладиган ер (ванна ёки душ). Бу жойлар доимо оппоқ ва 
озода ҳолда туриши лозим. Хушбўй нарса сепиб ёки ойнани 
очиб, ёмон ҳидларни кетказиш зарур. Уй эгаси қай даражада 
озодалигини унинг ҳаммомидан ҳам билса бўлади.
Азиз болалар, сизлар “ҳожатхона одоблари”, деган дарсда 
кўп нарсаларни ўргандингиз. Ана шу қоидаларга, албатта амал 
қилиш керак. Баъзилар ҳаммомга турли кийим ва сочиқларни
қаторлаштириб, илиб қўйиши дуруст эмас. Унча зарур бўлмаган 
кийимларни кўз тушмайдиган ерга тахлаб қўйиш керак. Яна 
баъзи ҳаммомларда эски чўткалар, соч оладиган асбоблар чанг 
босиб ётади. Кераксиз нарсаларни сақлаб юриш тўғри эмас. 
Яроқсиз бўлиб қолган нарсаларни чиқинди билан олиб чиқиб 
ташлаш керак.