Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

Yuqorida bayon qilingan fikrlarni hisobga olgan holda Moskva 
tibbiyot stomatologiya universiteti bolalar stomatologiyasi kafedrasi 
xodimlari tomonidan ishlab chiqilgan tasnifdan foydalanishni tavsiya 
etamiz: 
1. Travma natijasida yuzaga keladigan og`iz bo`shlig`i shilliq qavatining 
jarohatlari. 
2. Infeksiya (mikroblar, zamburug`lar, viruslar) ta’sirida yuzaga 
keladigan og`iz bo`shlig`i shilliq qavati kasalliklari. 
3. Alohida (spetsifik) infeksiya ta’siri natijasida yuzaga keladigan og`iz 
bo`shlig`i shilliq qavatining kasalliklari. 
4. Organizmning o`ta sezuvchanlik (allergiya) xususiyatlari bilan bog`liq 
bo`lgan o`zgarishlar. 
5. Og`iz bo`shlig`i shilliq qavatidagi dori - darmonlarning qabul qilinishi 
bilan bog`liq bo`lgan jarohatli o`zgarishlar. 
6. Og`iz bo`shlig`i shilliq qavatining organizmning ba’zi bir a’zolari 
yoki sistemalaridagi kasalliklari bilan bog`liq bo`lgan o`zgarishlari. 
7. Tish sohasida yuzaga keladigan kasalliklar. 
8. Lablar sohasida yuzaga keladigan kasalliklar. 
 

---

262 
7.3. Og`iz bo`shlig`i shilliq qavati kasalliklarida paydo bo`ladigan 
shikastlanish alomatlari 
Og`iz bo`shlig`i kasalliklarida shilliq qavatning birlamchi va 
ikkilamchi shikastlanish alomatlari kuzatiladi. 
 
7.3.1. Jarohatlanishning birlamchi belgilari 
Dog` (pyatno - macula) - shilliq pardada yuzaga keladigan rangli 
o`zgarish. (14-rasm). Shilliq parda rangining ma’lum bir sathda 
o`zgarishi natijasida sodir bo`ladigan dog`lar ikki xil bo`ladi: 1) 
yallig`lanish dori; 2) yallig`lanishga aloqasi bo`lmagan dog` - pigmentli 
dog`lar. Yallig`lanish jarayoni natijasida yuzaga keladigan, diametri 1,5 
sm gacha bo`ladigan kizg`ish dog`lar - rozeola, kattaroq bo`lsa eritema 
nomi bilan yuritiladi. Pigmentli dog`lar to`qimada melanin pigmenti 
to`planishidan, vismut yoki qo`rg`oshin preparatlarining organizmga 
tushishidan hosil bo`ladi. 
Tuguncha (uzelok - nodulus) - yallig`lanish jarohatining shilliq 
qavatdagi bo`shliqsiz bo`rtmasi. (15-rasm). Tuguncha burtmasining 
diametri 0,1-0,5 mm bo`lib, okish rangli tovlanyab turuvchi xususiyatga 
ega. Ularning bir nechtasi kushilib, blyashka (tangacha) hosil qilishi 
mumkin. 
Tugun (uzel-nodus) - o`lchamlari bilan tugunchaga nisbatan 
yirikroq bo`lib, shilliq osti qavat himoya hujayralarining yig`ilishidan 
(infiltrat) hosil bo`ladi. (16-rasm). Shilliq qavat sathidan ancha bo`rtib 
chiqib, paypaslaganda shilliq qavatning qattiqlashganligini ko`rsatadi va 
shilliq parda rangini bir qadar o`zgartirishi mumkin. 
Bo`rtma - do`mboqcha (bugorok - tuberculum) - shilliq pardaning 
barcha qavatlarini qamrab oluvchi infiltrat bo`lib, dumaloq shaklga 
egadir. Diametrinint o`lchamlari 0,2 mm dan kattaroq bo`lib, yara hosil 
qiladi. (17-rasm). 

---

263