Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

10-rasm. Katta oziq tishlarda 
devital amputatsiya. 
A,b-kariyes kovagi; 
v-arsenat kislota qo`yish: 1-
muvaqqat plomba; 2-
og`riqsizlantiruvchi suyuqlikli 
tampon; 3-anrsenat pastasi; 
g-pulpaning toj qismi 
amputatsiyadan keyin: 1-muvaqqat 
plomba; 2-rezorsin-formalinli 
tampon; 
d-tugallangan muolaja: 1-doimiy 
plomba; 2-suvli dentinli qavat; 3-
rezorsin-formalinli pasta; 
e-ijobiy natija; 
j-salbiy natija: 1-o`lik pulpa; 2- 
suyak yemirilishi.
Ammo yallig`langan sut tishlarida arsenat kislotasining saqlash 
muddati shakllangan ildizli doimiy tishlarga nisbatan ikki marta qisqa 

---

69 
(bir ildizli sut tishlari uchun 12 soat, ko`p ildizdi tishlar uchun 24 soat) 
bo`lishi shart. Bundan ota-onalarni voqif etmoq lozim.
Surunkali kechadigan gipertrofik pulpitda jonsizlantiruvchi arsenat 
kislotasining miqdorini ko`rsatilgandan 1,5-2 marta oshirish, lekin vaqt 
muddatini o`zgartirmaslik mumkin. Bu hol ishimizni bir qadar 
yengillashtiradi. 
Ayrim hollarda, ya’ni surunkali kechadigan fibroz pulpit yoki 
gangrenoz pulpit yallig`lanishi jarayonlarida, rentgen tasvirida ildizlarda 
kuchli so`rilish jarayoni kuzatilgan taqdirda jonsizlantiruvchi vosita 
sifatida arsenat kislotasi qo`llanilmaydi. Pulpani jonsizlantirish 
maqsadida, bunday hollarda fenol va formalin aralashmasidan (2:1 
nisbatdan iborat suyuqlikka ho`llangan paxta tamponni anestezin 
kristallariga bo`yab, kariyes kovagiga qo`yish bilan cheklanish 
ma’quldir. 
Yuqorida bayon etilgan va amalga oshirilishi kerak bo`lgan 
tadbirlar aytib o`tganimizdek bemorning birinchi qatnovida bajariladi. 
Bemor ikkinchi marta shifokor qabuliga aniq ko`rsatilgan paytda, u 
bergan maslahatlarga amal qilgan holda kelishi shart. Ikkinchi qatnov 
vaqtida kasal tish kariyes kovagi yaxshilab charxlanadi, kerakli shakl 
beriladi, tish pulpa bo`shlig`i yaxshilab ochiladi, tish pulpasining toj 
qismi kesib (amputatsiya qilinib) olib tashlanadi. Kovakning tub qismiga 
teng miqdorda (1:1) aralashtirilgan rezorsin va formalin suyuqligiga 
ho`llangan paxta tampon qo`yilib, 2-3 kun muddatga suvli dentin pasta 
bilan tish kovagi berkitiladi. (12-rasm, g). Rezorsin va formalindan 
iborat aralashma ko`rsatilgan muddatda ildiz pulpasining 2-4 mm 
chuqurligigacha singib kiradi va tushgan mikroblarni o`ldiradi. Ildiz 
pulpasining o`suvchi qismigina tirik qoladi. Yaxshi rivojlanadigan, yog 
hujayralarga boy bo`lgan ana shu qism o`z funksiyasini saqlab qoladi. 
Ildizlar o`sishi davom etadi va to`liq shakl hosil qilib tugallanadi. (12-
rasm , d, ye). 
Davolash jarayoni uchinchi qatnovda tugatiladi Bunda tish 
kovagidan vaqtinchalik plomba va tampon olib tashlanadi. Kovak tubiga 
rezorsin va formalin aralashmasiga rux oksidi poroshogi qorishtirilib, 
hosil qilingan pasta qatlami, so`ngra ajratuvchi qatlam (suvli dentin va 

---

70 
fosfat sementdan) surtiladi va silidont yoki amalgamdan doimiy plomba 
qo`yiladi. (12-rasm, j). 
Bu usulning afzallik tomonlari shundan iboratki, bunda deyarli 
og`riq sezilmaydi. Hali shakllanmagan ildizlarning o`suvchi qismi 
shikastlanmaydi, ular to`liq shakllanadi. Ildiz so`rilishi jarayonlari 
keyinchalik me’yorida kechadi.