Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

6.9.3. x- gistiotsitoz xastaliklarida parodont to`qimasining yalpi 
yallig`lanishi. 
Bugungi kunda mazkur guruxga kiruvchi kasalliklar (Taratыnov – 
eozinofil granulyomasi, Xend – Shiller – Krischen va Litterer – Ziv 
xastaliklari) kechishi, patologik jarayoniga limfoid, suyak to`qimasini 

---

171 
tortishi va ichki a’zolarda sodir qiladigan salbiy o`zgarishlarni hisobga 
olib to`rt xil klinik turga bo`linadi: 
I – Parodontoliz va biror bir skelet suyagining destruktiv 
jarohatlanishi - Taratыnov – eozinofil granulyomasi 
II – Parodontoliz va suyak sistemasining yalpi destruksiyasi - Xend 
– Shiller – Krischen sindromi 
III – Parodontoliz va suyak hamda limfatik sistemaning yalpi 
jarohatlanishi
IV – Parodontoliz va suyak, limfatik sistema hamda ichki 
a’zolarning jarohatlanishi - Litterer – Ziv xastaliklari 
Kasallikninig boshlanishi birinchi turida (I) juda sekin boshlansa 
IV turida (Litterer – Ziv xastaligi) keskin shiddatli boshlanadi. 
Xastalikning birinchi belgilari bo`lmish uyquchanlik, bo`shashish, 
oriqlash, ishtaxa susayishi, uyquning buzilishi ko`pchilik hollarda 
umumiy pediatriyaga xos kasallik deb hisoblanadi. Keyinchalik bolalar 
terisida mayda toshmalar, papullalar yoki dog`lar paydo bo`lishi, ularni 
po`stloqlar bilan qoplanishi, po`stloqlarning qovjirab tushishi, teri 
tashlash hollari, ayniqsa kallaning sochli qismida, quloq orqasi, ko`krak 
terisida ko`proq uchraydi. 
Xastalikning IV shaklida bu klinik belgilar juda tez ko`payib unga 
og`ir limfodenit, stomatit, ekzoftalm, otit, chanqash, poliuriya, diareya, 
taloq va jigarning kattalashuvi va yurak qon tomir yetishmovchiligi 
belgilari qo`shiladi. Aksariyat hollarda kasallik o`tkir infeksiya 
xastaligiga o`xshab boshlanib, shiddatli tusda kechadi va noxush 
oqibatlar bilan tugashi mumkin. Bunday hollarda yarali nekrotik 
gingivit, stomatit va destruktiv o`choqlar nafaqat alveolyar suyak 
o`sig`ini, balki jag` suyagi tanasini, kalla suyagini va boshqa skelet 
suyaklarini ham jarohatlaydi. Bu narsa X – gistiotsitoz uchun xos 
hisoblanadi. 
X – gistiotsitozning II III shakllari patologik jarayonning unchalik 
keng tarqalmasligi (suyak to`qimasi bundan mustasno) bilan 
tavsiflanadi. 

---

172 
Bunda xastalik sekin, o`tkirlashuv jarayoni remissiyalar davri bilan 
almashinib kechadi. Jarayonning rivojlangan davri uchun ekzoftalm, 
chanqash (bola 10 litrgacha suv ichadi), taloq, jigar kattalashuvi, 
limfodenitlar, gigivit va stomatitlar harakterlidir. 
Xastalikning dastlabki davrlarida yuzaga keladigan gingivit boshqa 
belgilar (adinamiya, oriqlash, dermatit, limfodenit va boshqalar) bilan 
birgalikda xastalikka erta to`g`ri tashxis qo`yish uchun xizmat qilishi 
mumkin. 
Bu xastaliklarda parodontit – parodontoliz belgilari bo`lib: yarali 
gingivit, tishlarning qimirlashi, tish ildizlarining ochilib qolishi, chuqur, 
granulyatsiya to`qimasi bilan to`lgan tish milk patologik cho`ntaklarning 
mavjudligi, og`izdan qo`lansa hid tarqalishi hisoblanadi. 
Kasallik to`lqinsimon tusda kechadi va doimo skelet suyaklari, 
jumladan jag` suyaklarining jarohatlanishi xususiy xoldir. Rentgen 
tasvirlarda destruktiv suyak jarohatlanishining boshqa xastaliklardan 
farqi lakunar tipdagi suyak so`rilishi hisoblanadi, ayniqsa alveolyar 
suyak o`sig`i sohasida. 
Xastalikning I shakli (Taranыnov eoztnofil granulyomasi) 
surunkali yo`sinda kechib, skelet suyaklaridan faqat bittasini 
shikastlaydi va oqibati bilan ancha yengil hisoblanadi. Shu jarayon jag` 
suyagida kechsa, og`iz bo`shlig`ida suyak destruktiv jarohatlanish 
sohasida og`ir parodontoliz holati kuzatiladi. 
Mazkur xastaliklarni aniqlashda, ularga qarshi davo tartiblarini 
rejalashtirishda albatta pediatrlar bilan hamkorlikda ish olib borish zarur. 
Chunki faqat og`iz bo`shlig`ida olib boriladigan simptomatik davo 
choralari yaxshi samara bermaydi.