Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

7.11.5. Me’da, ichak, jigar kasalliklari 
Bolalarda 
bunday 
xastaliklar 
mavjudligi 
oqibatida 
og`iz 
bo`shlig`ida, tilda karashlar paydo bo`ladi, surunkali milk yallig`lanishi, 
shilliq pardalarda suvli shishlar yuzaga kelishi mumkin. Organizm 
sezgirligining oshishi natijasida, og`iz shilliq pardasida surunkali tarzda 
kechuvchi yarali (aftoz) stomatit xastaligi kelib chiqishi kuzatilgan. 
Jigar 
to`qimasining 
surunkali 
yallig`lanishi 
oqibatida 
trombopeniya (qonda trombotsitlarning keskin kamayishi) kuzatiladi va 
natijada og`iz bo`shlig`i shilliq pardasida qontalash va qon oqish 
belgilari paydo bo`ladi. 
Buyrak xastaliklarida og`iz bo`shlig`i shilliq pardasi kataral 
yallig`lanish jarayoniga uchraydi. Qizarib shishinqiragan shilliq 
pardaning tez-tez qonashi va ikkilamchi mikroblar natijasida nospetsifik 
infeksion stomatitlar aniqlanadi. Oqibatda og`ir kechuvchi surunkali 
buyrak xastaligi - uremiya (siydikning qonga o`tishi) kelib chiqadi. 
Uremiyada og`iz bo`shlig`i pardasi oqish tusga kiradi, uning namlanishi 
buziladi, so`lak quyuqlashadi, tilda qalin karashlar hosil bo`ladi va 

---

307 
og`izdan ammiak hidi anqiydi. Ko`pchilik hollarda to`qima nekrozlari 
yuzaga keladi. 
Yurak-qon tomir kasalliklarida og`iz bo`shlig`i shilliq pardasining 
holati sistemada yuz bergan xastalik darajasiga, ya’ni qon aylanishining 
qay darajada buzilganligiga bog`liqdir. 
Ma’lumki, qon aylanish me’yori buzilganda to`qimalarda 
kislorodga nisbatan tanqislik (gipoksiya) seziladi. Bu tanqislik kuchliroq 
bo`lsa, og`iz bo`shlig`i shilliq pardasi, lablarning qizil hoshiyasi 
ko`kimtir tus oladi. Katta qon aylanish doirasida qon dimlanishi 
aniqlansa, shilliq pardalarda shishinqirash, to`qimada suv yig`ilishi kabi 
noxush belgilar paydo bo`ladi. 
Qon aylanishining II-III darajali buzilishlari bolalarda og`iz 
bo`shlig`i shilliq pardasida to`qimalar oziqlanishining (trofika) keskin 
yomonlashuviga, natijada og`ir nekrotik jarohatlarning paydo bo`lishiga 
olib keladi. Bunday hollarda har qanday yengil mexanik ta’sirot 
natijasida shilliq pardada tez kattalashuvchi va chuqurlashib, muskul 
qavatgacha, hatto suyak to`qimasigacha yetib boradigan, uzoq vaqt 
mobaynida bitmaydigan yarali jarohatlar paydo bo`ladi. Yuzaga kelgan 
yaralar atrofida to`qima infiltratsiyasi va qizarish (giperemiya) belgilari 
sezilmaydi. Nekroz oqibatida o`lgan to`qima uzoq vaqt ajralib 
tushmasdan turadi. Bemorlarda og`riq sezgilari kuchsiz, limfa 
tugunlarida o`zgarishlar deyarli sezilmaydi. Jarohatli yaralar bitishi sust 
kechadi va organizm umumiy ahvolining yaxshilanishiga bog`liq 
bo`ladi.