Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
2.7. Sirkulyar kariyes. 
Frontal sut tishlarida kariyes jarayoni tish bo`yin qismining lab 
yuzalaridan boshlanib aproksimal va til yuzalarini qoplab jarohatlaydi. 
Tishning barcha yuzalarida jarayon chuqurlashib, emal, dentin 
to`qimalari yemirilishi oqibatida tish toj qismi osongina sinib tushadi. 
Natijada tishdan faqat ildiz qismigina qoladi. 
Sut tishlarining sirkulyar kariyesi nurlanish oqibatida sodir 
bo`ladigan kariyes jarayoniga juda o`xshab ketadi. Radiatsiya nurlari 
ta’sirida yuzaga kelgan kariyes jarayoni ham tishlarning bo`yin qismida 
rivojlanib, jadal kechishi oqibatida tish toj qismining sinib tushishiga va 
tishsizlikka olib keladi. Bunday holatlar to`qimalardagi, a’zolardagi 
yomon sifatli o`smalarni nur yordamida davolashdan so`ng kuzatiladi. 
Sut tishlarida sirkulyar kariyes rivojlanishi quyidagi omillarga 
bog`liq bo`ladi: sut tishlarining toj qismi homila davrida rivojlanishini 
inobatga olsak, ularning strukturasining shakllanishi homiladorlikning 
kechishiga bog`liq; sut tishlarining bo`yin qismi bola tug`ilishi bilan 
rivojlana boshlanishini nazarda tutsak, bunda tug`ilgan chaqaloq 
hayotning yangi sharoitiga tushib qoladi. Interplatsentar oziqlanish 
tabiiy ovqatlanish bilan almashinadi, u sun’iy yoki ona suti bilan 
oziqlanish bo`lishi mumkin. Ovqatlanish sharoiti, yashash sharoiti, har 
xil kasalliklar, o`tkir respirator kasalliklar tish emali va dentini 
rivojlanishini buzishi mumkin. Shu paytda tish bo`yin qismi qattiq 

---

35 
to`qimalari juda nozik, minerallashuv jarayoni poyoniga yetmagan 
bo`lib yuqorida ko`rsatilgan omillar uni tugallanmay qolishiga sabab 
bo`ladi. Bunday holat sut tishlari bo`yin qismining kariyesga nisbatan 
moyilligining oshishiga sabab bo`ladi. 
Sirkulyar kariyes asosan muddatidan oldin tug`ilgan gipotrofik, 
raxitga chalingan, sil kasalligi mavjud bo`lgan, sun’iy ovqatlantirilgan 
bolalarda 
uchraydi. 
Bunday 
holatlarda 
mineral 
tuzlar 
(Sa) 
minerallashgan suyaklar tarkibidan yuvilib chiqadi.
Sirkulyar kariyes uchun jarayonning jadal ravishda tish pulpasiga 
tomon tarqalishi, yo`nalishi xarakterlidir. Shuni aytish joizki sirkulyar 
kariyes oqibatida sodir qilingan o`tkir pulpitlarda bolalar shikoyati 
bo`lmaydi va ular shifokorga murojaat qilishmaydi. Bunga quyidagilar 
sabab bo`lishi mumkin: 1) Organizmning qarshiligi susaygan bolalarda 
pulpa nekrozi biror-bir belgi bilan ma’lum bo`lmaydi, jarayon sekin-asta 
surunkali tus oladi va surunkali periodontitga aylanadi. 2) Sirkulyar 
kariyes jarayonida tish ildizi pulpasi o`zining toj qismidan ikkilamchi 
dentin hosil bo`lishi oqibatida ajraladi. Tishning toj qismi sinib 
tushganda yaroqli bo`lgan ildiz pulpasi tashqi muhitdan ikkilamchi 
dentin hisobiga ajraladi. U o`z navbatida sog`lom periodontni saqlab 
qoladi va bunday tish ildizi bir muncha vaqt o`z vazifasini bajarishi 
mumkin.