Бөлүм Экономикалык негизи, негизги каражаттардын мазмуну жана эсепке алуу

2100 Негизги каражаттар эсеби-ишканага менчик укугунда таандык болгон же ижарага алынган (каржыланган ижара шартында) пайдаланууда, запаста турган же ижарага (операциялык ижара шартында) тапшырылган негизги каражаттардын, ошондой эле курулуп жаткан негизги каражаттардын жана монтаждоону талап кылган жабдуулардын бар экендиги жана кыймылы жөнүндө маалыматтарды жалпылоо үчүн арналган. Активди негизги каражаттарга киргизүү тартиби бухгалтердик эсептин 8 "негизги каражаттарды жана башка узак мөөнөттүү активдерди эсепке алуу" эл аралык стандарты менен жөнгө салынат. Келип түшкөн негизги каражаттар алгач эсепке алууда сатып алуу наркынан, анын ичинде бажы алымдарын жана орду толтурулбай турган салыктарды, жеткирүүгө, чогултууга кеткен чыгымдарды жана активди иш абалына келтирүүгө түздөн-түз байланыштуу болгон башка чыгымдардан турган өздүк наркы (баштапкы наркы) боюнча бааланат. Уюштуруучулар тарабынан уставдык капиталга алардын салымдарынын эсебине киргизилген, акысыз же мамлекеттик субсидия катары алынган негизги каражаттар адилет нарк боюнча эксперттик корутундуга, ал эми ишкананын өзүндө жасалган каражаттар - даярдоо, куруу (куруу) боюнча иш жүзүндөгү чыгымдарга жараша бааланат. Өздүк нарк боюнча алгачкы баалоодон кийин негизги каражаттар алардын бүткүл мөөнөтүндө тандалган методго жараша эсепке алынат: ФОЭСтин "негизги каражаттарды жана башка узак мөөнөттүү активдерди эсепке алуу"деп аталган 16-стандартына ылайык баланстык нарк боюнча (чегерилген амортизацияны алып салгандан кийинки баштапкы нарк) же кайра бааланган нарк боюнча (чегерилген амортизацияны алып салгандан кийинки адилет рыноктук нарк). 2120 "бүткөрүлбөгөн курулуш" кошумча эсебинде негизги каражаттардын курулуп жаткан же монтаждоону талап кылган объекттери чагылдырылат. Негизги каражаттардын эсептерине контракттык болуп саналган чегерилген амортизациянын эсептери негизги каражаттардын чыгашаларга наркын системалуу негизде эсептен чыгарууну чагылдыруу үчүн кызмат кылат. Негизги каражаттардын объектисинин пайдалуу иштөө мөөнөтүн аныктоо жана амортизацияны кошуп эсептөө ыкмалары ФОЭСтин "негизги каражаттарды жана башка узак мөөнөттүү активдерди эсепке алуу" деп аталган 16-стандартына ылайык белгиленет. Каржылануучу ижара шартында ижарага алынган негизги каражаттар ФОЭСтин "ижараны эсепке алуу" стандартына ылайык ижаранын башталышына карата адилет наркы боюнча бааланат жана жогоруда көрсөтүлгөн 2110-2590 эсептерде эсепке алынат. Ижарага алынган активдер боюнча Амортизация өздүк активдерге карата колдонулган методикага ылайык чегерилет жана активди пайдалануунун күтүлгөн мөөнөтүнүн ичинде бөлүштүрүлөт. Эгерде ижара келишиминин шарттарына ылайык, ижарага алынган негизги каражат ижарачынын ээлигине өтсө, анда амортизацияны эсептөө мезгили активдин пайдалуу иштөө мөөнөтү болуп саналат, тескерисинче, эки мезгилдин кыскасы: ижара мөөнөтү же активдин пайдалуу иштөө мөөнөтү. Ижарага алынган негизги каражаттарды көрктөндүрүү боюнча чыгымдар 2600 "ижарага алынган мүлктү көрктөндүрүү" өзүнчө эсебинде капиталдаштырылат жана эки мезгилдин: ижара мөөнөтүнүн же активдин пайдалуу иштөө мөөнөтүнүн ичинде амортизацияланат. Негизги каражаттарга анын пайдалуу иштөө мөөнөтүнүн ичинде ишке ашырылуучу капиталдык салымдар ФОЭСтин "негизги каражаттарды жана башка узак мөөнөттүү активдерди эсепке алуу" деп аталган талабына ылайык активдин баланстык наркына кошулат. Сатуунун, алмаштыруунун же жоюунун натыйжасында негизги каражаттардын эсептен чыгарылышы ФОЭСке ылайык 2100 "негизги каражаттар" эсебинин кредити боюнча чагылдырылат.